مقدمه مترجم

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على النبي المبعوث رحمة للعالمين وعلى آله وصحبه أجمعين؛ أما بعد:

سخن خود را با فرمودۀ الله آغاز می‌کنم که در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَمَنۡ أَحۡسَنُ قَوۡلٗا مِّمَّن دَعَآ إِلَى ٱللَّهِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ ٣٣﴾.

«و سخن چه کسی بهتر است از آن که به سوی خداوند دعوت می‌کند و عمل صالح انجام می‌دهد و می‌گوید من از مسلمانان هستم».

امام طبری/(در تفسیر جامعش چاپ الرسالة تحقیق احمد شاکر ۲۱/ ۴۶۸) در تفسیر این آیه می‌گوید: «ای مردم! گفتۀ چه کسی بهتر است از کسی که می‌گوید پروردگار من خداوند است، سپس بر ایمان به آن استقامت می‌ورزد و دستورات و منهیات خداوند را اجرا می‌کند و بندگان خداوند را به آنچه که گفته و به آن عمل کرده است، دعوت می‌کند».

سپس امام طبری/از معمر روایت می‌کند که می‌گوید: حسن بصری این آیه را تلاوت کرد و گفت: «این حبیب خداوند و یکی از اولیای خداوند و منتخب او و بهترین بندگان خداوند و محبوبترین مخلوقات به اوست. دعوت خداوند را اجابت کرده و مردم را به سوی آنچه اجابت کرده است، می‌خواند و در اجابت دعوتش عمل نیک و صالحی انجام داده و گفته است که من از مسلمانان هستم؛ پس این خلیفۀ خداوند می‌باشد».

آری! این چنین آیـات و پـندهای الهی در قرآن بسیار تکرار می‌شود، اما گوش‌ها نمی‌خواهند بشنوند و چشم‌ها نمی‌خواهند ببینند؛ خداوند به خاطر آفریدن ما مسئولیت بزرگی بر عهده‌مان گذاشته که پرستش او از روی آگاهی و بصیرت است؛ پیامبر جرا فرستاده و به او وحی کرده تا برای مردم هدف از آفریدنشان را ابلاغ کند و به آنان بیاموزد که چگونه خداوندأرا عبادت کنند.

در این کتاب سعی شده است که به مصدر دوّم وحی که همان سنت صحیح پیامبرجدر احادیثی که دربارۀ نمازهای سنت او جآمده است مراجعه شود، تا اینکه بتوانیم در انجام عبادات خود بصیرت داشته باشیم و عباداتمان مورد قبول درگاه خداوندأواقع شود.

به طور خلاصه در ترجمۀ این کتاب به صورت زیر عمل کرده‌ام:

۱) سعی کرده‌ام تا جایی که امکان دارد ترجمه تحت لفظی باشد.

۲) سعی کرده‌ام در ترجمۀ احادیث از شرح‌های علما بر کتاب‌های سنن کمک بگیرم.

۳) قسمت‌هایی از احادیث که نیاز به توضیح داشتند و در متن اصلی کتاب امکان آن وجود داشت، توضیح آن را در کروشه [] قرار داده‌ام و برای جلوگیری از پراکندگی ذهنی، تا حد امکان از توضیح آن‌ها در حاشیه پرهیز کرده‌ام.

۴) شرح‌ها و گفته‌های افزوده شده در حاشیۀ کتاب را با ذکر کلمۀ "مترجم" خاتمه داده‌ام, و در صورت اینکه این اضافات بعد از گفته‌های مؤلف قرار بگیرد, گفته‌هایم را با علامت * آغاز کرده‌ام و با کلمۀ "مترجم" خاتمه داده‌ام.

۵) از آنجا که قسمت‌هایی از چاپ عربی نسخۀ در دسترس من ناقص بود، سعی کردم از چاپ قدیم آن استفاده کنم و در قسمت‌هایی که در هر دو نسخۀ عربی کتاب دارای اشتباه چاپی بود، سعی کردم که به مرجع آن گفته برگردم و آن را تصحیح کنم و در آخر آن مطلب به تصحیحم اشاره کرده‌ام.

۶) سعی کرده‌ام امانت علمی را رعایت کنم و مطلبی از متن کتاب را حذف نکنم، هرچند که بعضی از آن‌ها تکرار هم شده باشند، مگر برای مراعات دستور زبان فارسی، آن هم بدون وارد شدن خللی در متن کتاب؛ مثل: حذف کاما (،) یا واو، وقتی که در یک جمله با هم بیایند، که با هم آمدن آن‌ها در زبان عربی هیچ اشکالی ندارد ولی چون در دستور زبان فارسی یکی از آن‌ها به جای دیگری می‌آید به ناچار یکی از آن‌ها را حذف کرده‌ام.

۷) ارجاع‌های مؤلف به کتاب‌های سنن که بر حسب ابواب آن کتاب‌ها بوده، را به حالت عربی‌اش رها کرده‌ام تا در صورت مراجعه به آن‌ها کسی دچار اشکال نشود.

۸) در ضمایری که به اشخاص برمی‌گردد، سعی کرده‌ام اسمی که به آن ضمیر برمی‌گردد را بیاورم تا اینکه جمله واضحتر شود، مگر اینکه در حدیث باشد که در این صورت آن اسم را در کروشه [] قرار داده‌ام.

۹) در هنگام ارجاع به یکی از مطالب این کتاب یا کتاب‌های دیگر، به طور مختصر از اصطلاح "ن.ک" یعنی نگاه کنید و "ر.ک" یعنی رجوع کنید استفاده کرده‌ام.

۱۰) بعضی از اصطلاحات حدیثی که در این کتاب تکرار ‌شده و نیاز به شرح دارند را در اینجا به طور خلاصه بیان می‌کنم تا خواننده با مشکلی مواجه نشود:

• صحیح لغیره: حدیثی است که بـا غـیر از این سند یـا بـا حدیث دیگری به درجۀ صحیح می‌رسد، که اصلش حدیث حسن لذاته بوده [یعنی اصل آن حدیث، ذاتاً حسن بوده است] که با غیر از این سند که این حدیث در آن آمده، یعنی با شواهد یا متابعات دیگری به درجۀ صحیح لغیره رسیده است. و حدیث حسن لذاته به حدیثی گفته می‌شود که در سندش راویانی وجود دارند که در حفظ و ضبط حدیث به درجۀ راویان حدیث صحیح نمی‌رسند؛ یعنی در حفظ و ضبط آنان مقدار خیلی کمی ضعف وجود دارد.

• حسن لغیره: حدیثی است که بـا غـیر از این سند یـا بـا حدیث دیگری به درجۀ حسن لغیره می‌رسد، که اصل حدیث ضعیف بوده که با غیر از این سند که این حدیث در آن آمده، یعنی با شواهد یا متابعاتی دیگری به درجۀ حسن لغیره رسیده است و حدیثی به این درجه می‌رسد که سند آن خیلی ضعیف نباشد.

• سنن چهارگانه (السنن الاربعة): به مجموعۀ سنن‌های ابـوداود، ترمذی، نسایی و ابن‌ماجه گفته می‌شود.

• کتاب‌های شش گانه (كتب الستة): بـه مجموعه‌ای از کتاب‌های صحیح بخاری و مسلم و سنن‌های ابوداود و تـرمذی و نـسایی و ابن‌ماجه گفته می‌شود.

• حدیث و مرفوع: هر گفته یا فعل یا تقریری که به پیامبر جنسبت داده شود، مرفوع یا حدیث گفته می‌شود.

• اثر و موقوف: هر گفته یا فعلی که به صحابهشنسبت داده شود، موقوف یا اثر گفته می‌شود.

• مقطوع: هـر گـفته یا فـعلی که به تابعین رحمهم الله نسبت داده شود، مقطوع گفته می‌شود.

• تخریج: این اصطلاح در علم حدیث به معنای ذکر جای حدیث در کتاب‌هایی که حدیث را با سند روایت کرده‌اند همراه با حکم آن است. و در خیلی از جاهای این کتاب، برای راویان حدیث، به کار برده شده است.

در نهایت از همۀ کسانی که این کتاب را با عنایت کامل مطالعه می‌کنند، تشکر و قدردانی می‌کنم.

بدون شک عمل هر بنده‌ای احتمال اشتباه و نقصان دارد و من هم در اینجا به کوتاهی و اشتباهاتم اعتراف می‌کنم و از خداوند متعال می‌خواهم که مرا مورد عفو و بخشش خود قرار دهد. و از قصور و فراموشی و اشتباهاتم درگذرد؛ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا، آمین.

صلاح الدین احمد جوهری

ایران، جزیرۀ قشم، شهرستان قشم

اوّل رجب سال ۱۴۲۷ هجری قمری

برابر با ۴ مرداد ۱۳۸۵ هجری شمسی