وقت نماز ضحی
وقت نماز ضحی از طلوع خورشید شروع می‌شود و تا زوال خورشید [یعنی رسیدن خورشید به وسط آسمان] ادامه دارد و بهترین وقت آن زمانی است که اشعۀ خورشید شدّت پیدا می‌کند.
دلیل آن احادیث زیر است:
امّا وقت اوّل آن، پس بر آن حدیث ابودرداء و ابوذربدلالت می‌کند که قبلاً ذکر شد و محل شاهد در آن: «برای من در اوّل روز چهار رکعت نماز بخوان» است.
همچنین آنچه از انسسروایت شده است که پیامبر جفرمودند: «برای کسی که نماز صبح را با جماعت بخواند، سپس بنشیند و ذکر خدا بگوید تا اینکه خورشید طلوع کند، و بعد دو رکعت نماز بخواند [۱۴۸]، اجری مثل حج و عمره است که کامل است، کامل است، کامل است». تخریج ترمذی [۱۴۹].
از ابواُمامهسروایت است: پیامبر جفرمودند: «اجر کسی که نماز صبح را با جماعت در مسجد بخواند و در آنجا بنشیند تا نماز سنت ضحی بخواند، مانند کسی می‌ماند که حج یا عمره رفته باشد و حج و عمره‌اش هم کامل باشد». تخریج طبرانی.
در روایت دیگری آمده است: «کسی که نماز صبح را با جماعت بخواند، سپس بنشیند تا اینکه خورشید طلوع کند...». تخریج طبرانی [۱۵۰].
امّا خارج شدن وقت آن با زوال خورشید، به این خاطر است که نماز ضحی است.
امّا وقت با فضیلت‌تر آن؛ پس آنچه از زید بن ارقمسروایت شده است بر آن دلالت می‌کند: روزی افرادی را دید که در وقت نماز ضحی نـماز می‌خوانند، آنگاه گفت: آیا ندانسته‌اند که نماز در غیر از این ساعت بهتر است؟ به درستی که پیامبر جفرموده‌اند: «نماز اوّابین وقتی است که پاهای شترانِ کوچک از شدّت گرمی خاک [۱۵۱]می‌سوزد». تخریج مسلم [۱۵۲].
[۱۴۸] طیبی می‌گوید: «و این نماز، نماز اشراق نامیده می‌شود و این اولین نماز ضحی است. این مطلب را در تحفة الأحوذي (۱/۴۰۵) نقل کرده است. گویم: کمی پیش این مسأله را برای شما گسترده‌تر بیان کرده‌ام؛ ن.ک (۴-۱ نماز اشراق). [۱۴۹] این حدیث، حسن لغیره است. تخریج ترمذی در (کتاب الصلاة، باب ذکر ما یستحب من الجلوس في المسجد بعد صلاة الصبح حتى تطلع الشمس). ترمذی راجع به این حدیث می‌گوید:«حسن غریب است»، و مبارکفوری با شواهد این حدیث، آن را در تحفة الأحوذی (۱/۴۰۶) حسن دانسته است. و شیخ احمد شاکر در تحقیقش بر ترمذی (۲/۴۸۱) با او موافق بوده و آلبانی در صحیح سنن ترمذی (۱/۱۸۲) آن را حسن دانسته و محقق جامع الأصول (۹/۴۰۱) نیز با شواهدش آن را حسن دانسته است. گویم: از جمله شواهد آن، حدیث بعدی است. [۱۵۰] این حدیث، حسن است. تخریج طبرانی در المعجم الکبیر (۸/۱۷۴، ۱۸۱، ۲۰۹). منذری و هیثمی سند این حدیث را خوب دانسته‌اند. و آلبانی در صحیح الترغیب والترهیب (۱/۱۸۹) آن را حسن دانسته است؛ و ن.ک: مجمع الزوائد،۱۰/۱۰۴. [۱۵۱] نووی در شرح مسلم (۶/۳۰) می‌گوید: «الرمضاء [گرمی خاک]: خاکی است که در اثر گرمای خورشید به شدت گرم شده است؛ یعنی وقتی که فصیل، حرارت خورشید را می‌یابند. و فصیل، شتران کوچک از بچه‌های شتر است». (ن.ک: نیل الأوطار،۲/۸۱). [۱۵۲] این حدیث، صحیح است. تخریج مسلم در (کتاب صلاة المسافرین وقصرها، باب صلاة الأوابین حین ترمض الفصال، حدیث شمارۀ ۷۴۸).