شرح مسائل الجاهلیة

مسئله نود و ششم: به اعمال نیک افتخار کردن

به سرپرستی بیت الله افتخار می‌کردند. خداوند آن‌ها را سرزنش می‌کند: ﴿مُسۡتَكۡبِرِينَ بِهِۦ سَٰمِرٗا تَهۡجُرُونَ ٦٧﴾[المؤمنون: ۶۷].

«در حالی که به افسانه‌های شبانه مشغول بودید و به خاطر تکبر، قرآن را ترک می‌کردید».

شرح:

از جمله مسائل جاهلی این بود که آن‌ها به خاطر به پا داشتن مشاعری چون نگهبانی، تنظیم امورات، خدمت کردن مهمانان مسجد الحرام و آب دادن به حاجیان، افتخار می‌کردند. ﴿مُسۡتَكۡبِرِينَ بِهِ﴾یعنی به سبب سرپرستی خانۀ خدا و خدمت کردنش و پذیرایی از مهمانانش بر غیر خود از عرب‌ها افتخار می‌کردند این کار جزو امور جاهلی است. چون خدمت کردن به خانه‌های خدا عبادت است ولی جایز نیست که انسان به خاطر انجام عبادت افتخار کند. چون به واسطۀ آن خدمت به خداوند نزدیک می‌شود و نباید طالب مدح و ثنای مردم باشد بلکه باید خداوند را حمد و ثنای کند که او را از جمله کسانی قرار داده که اقدام به انجام آن عمل نموده است و باید از تکبر و فخر کردن به آن عمل بپرهیزد.

آن‌ها به جای ایمان به رسول اللهصو کتاب خدا و تبعیت کردنش، به اعمال و کارهای خویش در مورد خانۀ خدا افتخار می‌کردند و به گمان خویش آن کار را برای خدا کافی می‌دانستند و فکر می‌کردند بعد از آن احتیاج به کتاب و پیروی رسول خدا ندارند این کار قسمت مذموم عمل آن‌هاست آن‌ها پیروی کتاب خدا را با خدمت خانه خدا معاوضه کردند و به گمان خویش آن را کافی دانستند و این از جمله مسائل جاهلی است.

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿أَجَعَلۡتُمۡ سِقَايَةَ ٱلۡحَآجِّ وَعِمَارَةَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ كَمَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَجَٰهَدَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ لَا يَسۡتَوُۥنَ عِندَ ٱللَّهِ﴾[التوبة: ۱۹].

«آیا آب دادن به حاجیان و تعمیر مسجد الحرام را چون ایمان به خدا و روز آخرت و جهاد در راه خدا می‌دانند این اعمال پیش خداوند مساوی نیستند».

بلی آب دادن به حاجیان و تعمیر مسجد الحرام عمل صالح است ولی انسان نباید به آن افتخار کند و گمان کند آن برایش کافی است بلکه لازم است اعمال دیگری را هم با آن انجام دهد که از آب دادن به حاجیان و عمارت کردن مسجد الحرام بزرگترند که آن جهاد در راه خدا، ایمان به الله، هجرت و اعمال نیکو و زیباست.

پس انسان نباید در انجام عمل کوتاهی نماید و گمان کند این اعمال او را کفایت می‌کند. مخصوصاً اگر گمان کند همین اندازه تبعیت از قرآن و سنت کافی است. چنانکه هم اکنون از ساکنان مکه و مدینه کسانی هستند که گمان می‌کنند همان سکونتشان در آن جاها آن‌ها را کفایت می‌کند. بعضی از آن‌ها می‌گویند: خوابیدن در منطقۀ حرم بهتر از قیام به عبادت در جاهای دیگر است، این طرز اندیشه شیطانی و باعث غرور است.