۱-۳-۲- اقسام خبر از حیث تعداد راوی
همچنانکه قبلاً گفته شد خبر مطلبی است که از کسی نقل میگردد، خواه پیامبر جباشد یا غیر او. همچنین اصطلاحاتی همچون خبر اثر و حدیث مترادف هستند، یکی از مهمترین علوم دینی و با ارزشترین معارف اسلامی علوم الحدیث درایتی (حدیثشناسی) است که با استفاده از قواعد آن میتوان همهی روایتهای صحیح را از روایتهای ناصحیح جدا نمود و در عین این که اخبار، اقوال، افعال و تأییدات پیامبر خدا جدر شکل ناب و اصیل خویش تجلی مییابند، هرآنچه رسوبات فرهنگهای جاهلی و حباب طوفانهای علم زندگی است، از سروته اسلام زدوده خواهد شد و در نتیجه اسلام خالص آنچنانکه قرآن کریم بیان فرموده و آنچنانکه در شخص رسول الله جتبلور یافته است به جوامع بشری معرفی میگردد.
در این میان یکی از مباحث علوم الحدیث، بحث خبر با اعتبار کمیت راوی است که در اینجا ما بر حسب نیاز بحثمان به طور گذرا به معرفی تقسیم کلی خبر- حدیث- از حیث تعداد راوی میپردازیم.
بر مبنای قول مشهور که جمهور نیز به آن معتقدند اخبار به دو دسته متواتر و آحاد تقسیم میشوند و عدهای از علما دستهای دیگر را به این دو گروه اضافه کردهاند و گفتهاند: اخبار سه دستهاند: متواتر، مستفیض و آحاد.
خبر مستفیض را پائینتر از طبقهی متواتر و بالاتر از طبقهی آحاد قرار دادهاند، این عده معتقدند که ناچار به این تقسیم بودهاند، چون اخباری وجود دارند که در هیچ یک از دو گروه قبلی قرار نمیگیرند و آن خبری است که علم به صدق مخبرش حاصل میشود ولی علم حاصلشده علم نظری و استدلالی است و علم حاصل از متواتر علم ضروری و خبر واحد مفید ظن میباشد [۶۲].
[۶۲] المازری، إیضاح المحصول من برهان الأصول، ص ۴۱۹.