۱-۴-۲- تعریف اصطلاحی
عقیده آن است که جایگاه آن قلب و ضمیر است و بر اعتقادات دینی اطلاق می‌گردد، و عقائد یا علم عقائد نامگذاری متأخر از علم کلام و علم توحید است و کاربرد آن از قرن ششم هجری بعد از ظهور کتاب (العقائد النسفیة) گسترش یافت [۸۹].
علمای قدیم در گفتارشان حول مباحث مربوط به وحی کلمه‌ی (العقیدة) را به کار نبرده‌اند، بلکه با وجود مشکل‌بودن مشخص‌کردن زمانی دقیق برای ورود این کلمه ما سرآغاز به کاربردن این مفهوم (العقیدة) را به نیمه‌های قرن ششم هجری باز می‌گردانیم، در آن قرن تألیفاتی آشکار شد که مصطلح (العقیدة) را برای تصور کلی انسان از عالم وجود با بهره‌گیری از کتاب و سنت به کار بردند که از مهم‌ترین این تألیفات کتاب شرح العقیدة الطحاویة تألیف ابن ابی العز الأذرعی و کتاب شرح العقائد النسفیة تألیف سعد الدین التفتارانی می‌باشد.
خود قرآن کریم در مباحث مربوط به یقین انسان به تصدیق تعالیم آسمانی دو کلمه‌ی (اعتقد) و (عقیدة) را به کار نبرده است، بلکه از دو کلمه‌ی (آمن) و (ایمان) استفاده کرده است، با لفظ ایمان به تصدیق انسان نسبت به معارف نازل شده از آسمان توسط پیامبران علیهم الصلاة والسلام اشاره می‌کند [۹۰].
عقیده به معنای ایمان قطعی و یقینی به خداوند متعال داشتن و به آنچه که در راستای توحید ایمان به آن‌ها واجب است مثل ایمان به ملائکه، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز قیامت و قضا و قدر و ایمان به سایر مواردی که از این اصول سرچشمه می‌گیرند و به آن‌ها ملحقند [۹۱].
علمای مسلمان این لفظ (العقیدة) را بر علمی اطلاق کرده‌اند که در مورد آنچه واجب است بر انسان به آن ایمان داشته باشد، بحث می‌کند [۹۲].
عقاید اموری علمی هستند که بر مسلمان واجب است، در قلبش به آن‌ها باور داشته باشد، چون خداوند از طریق کتابش و وحی به پیامبرش جبه آن خبر داده است، و چیزهایی که باید به آن‌ها اعتقاد داشت، امور غیبی هستند و شامل ایمان به خدا، ملائکه، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز آخرت و قضا و قدر می‌باشد [۹۳].
منظور از عقیده در این بحث عقیده‌ی اسلام است و آن چیزی است که قلب مسلمانان آن را در برمی‌گیرد و شاملش می‌شود مثل ایمان به خدا، ملائکه، کتاب‌های آسمانی، پیامبران، روز آخرت و قضا و قدر، و موارد زیر نیز وارد امور اعتقادی می‌شوند:
خضوع و فرمانبرداری برای خداوند متعال به وسیله‌ی عبادتش بر طبق شریعت و با شهادت‌دادن و نمازخواندن و زکات‌دادن و روزه‌گرفتن و حج‌کردن، امر به معروف و نهی از منکر و جهاد در راهش برای اعلان کلمه‌ی توحید [۹۴].
[۸۹] عبدالحلیم محمود، مع العقیدة والحرکة والمنهج، ص ۲۰. [۹۰] صافی، العقیدة والسیاسة، ص ۵۲- ۵۱. [۹۱] السعید محمد، التوحید وأثره علی العبید، ص ۲۹. [۹۲] الخن و دیب مستو، العقیدة الإسلامیة، ص ۱۸. [۹۳] الأشقر، العقیدة في الله، ص ۱۳- ۱۲. [۹۴] عبدالحلیم محمود، مع العقیدة والحرکة والمنهج، ص ۲۰.