مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم

ثنا و ستایش فقط «الله» را سزد، (ازاین رو) او را می‏ستاییم و تنها از او یاری و کمک می‏گیریم و از او آمرزش می‏طلبیم و از بدی‌های درونمان و گناهان اعمالمان به او پناه می‏بریم، بی‌گمان هر که را «الله» هدایتش کند، هیچکس نمی‌تواند او را گمراه کند و هر کس گمراه شود، هیچ هدایتگری برای او نخواهد بود؛ گواهی می‏دهم و اعتراف می‏کنم هیچ معبود بحقّی جز «الله» نیست، او یکتا و یگانه است و هیچ انباز و شریکی ندارد و گواهی می‏دهم و اعتراف می‏کنم که محمد جبنده و فرستاده‏ی اوست.

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ ١٠٢﴾[آل‌عمران: ۱۰۲].

«ای کسانیکه ایمان آورده‌اید، آنچنان که باید از خدا ترسید، از او بترسید (و با انجام واجبات و دوری از منهیات گوهر تقوی را به (دامان گیرید) و شما (سعی کنید غافل نباشید تا چون مرگتان به ناگاه در رسد) نمیرید مگر آنکه مسلمان باشید».

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا ١﴾[النساء: ۱].

«‏ای مردمان، از (خشم) پروردگارتان بپرهیزید. پروردگاری که شما را از یک انسان بیافرید (و سپس) همسرش را از نوع او آفرید و از آن دو نفر مردان و زنان فراوانی (بر روی زمین) منتشر ساخت و از (خشم) خدایی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می‏دهید و بپرهیزید از اینکه پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید (و رحم را نادیده گیرید)، زیرا بی‌گمان خداوند مراقب شما است (‏و کردار و رفتار شما از دیده‏ی او پنهان نمی‌‌ماند) ...».

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا ٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا ٧١﴾[الأحزاب: ۷۰-۷۱].

«‏ای مؤمنان، از الله بترسید (و خویشتن را با انجام خوبی‌ها و دوری از بدی‌ها از عذاب او در‏امان دارید) و سخن حق و درست بگویید در نتیجه الله (توفیق خیرتان می‏دهد و) اعمالتان را بایسته می‌کند و گناهانتان را می‏بخشاید. اصلاً هر که از الله و پیغمبرش فرمانبرداری کند، قطعاً به پیروزی و کامیابی بزرگی دست می‏یابد».

از آنجایی که شناخت «الله» -تعالی- اولین واجب دینی یک انسان مکلف است و از سویی این شناخت به کاملترین شکل خود جلوه‌گر نمی‌شود مگر با آگاهی یافتن از اسماء وصفات و افعال او در آفریدگانش و بر این اساس اقرار به این اسماء وصفات متعلق به پروردگار را در کتابش و بر زبان فرستاده اش بیان داشته است، از این رو به پژوهش این مباحث گرانقدر روی آوردم، ‏امیدوارم «الله» ﻷآن را برای خودم و سایر مسلمانان مفید و سودمند گرداند.

این نوشتار تلاش ناچیزی است از من در بیان عقیده‏ی اهل سنت در اسما و صفات الله تعالی بویژه در این عصر که گروه‌های مبتدع، منحرف و گمراه طرحها و نقشه‏ها ریخته‌اند و به تأسیس مدارس، دانشگاهها و نوشتن کتابهای زیاد مبادرت ورزیده‌اند و مسأله را برمردم -بویژه نسل جوان- مشتبه ساخته و آنان را با‏ آمیزه‏ای از عقاید فلاسفه و معتزله که در صدد نشر آن هستند گمراه کرده‏اند. اینان ادّعا می‌کنند شیوه‏ای که در پیش گرفته‏اند، همان شیوه و خط مشی اهل سنت است! و از آنجایی که یکی از اولویتهای دعوت به سوی «الله» -تعالی- شناخت اسماء و صفات اوست و از دیگر سو حال و روز مسلمانان به سبب عدم فهم عقیده‏ی درست - که همان عقیده‏ی رسول الله جو یارانش است- وضعیت اندوهباری بخود گرفته است. و از آنجایی که علت اصلی تفرقه وجدایی میان مسلمانان، اختلاف در عقیده‏ی ناب و زلال و تأویل نادرست، تفویض ناجور و کثرت بدعت در سرزمینهای اسلامی است و از آنجایی که الله -تعالی- از علما و پژوهشگران اسلامی پیمان گرفته تا حقایق دینش را -که در کتاب و سنت وارد شده- برای مردم بیان کنند و از کتمان آن بپرهیزند .. این پژوهش را برگزیدم و از «الله» ﻷفروتنانه می‏طلبم یاریم دهد تا دراین کار از نصوص کتاب و سنت پا فراتر ننهم و می‏کوشم آنها را آنگونه فهم و درک کنم که سلف صالح ما فهمیده‌اند، از این رو از آثار و اقوال آنان پیروی خواهم کرد و برای بیان دلایلم ادلّه‏ی نقلیه را در اولویت قرار می‏دهم، اگر چه تلاش خواهم کرد ادلّه‏ی عقلیه را نیز فراموش نکنم، در پایان از تمام کسانی که مرا در این کار یاری کردند، بی‏نهایت سپاسگزارم، و همواره در دعاهایم آنان را از یاد نخواهم برد.

علی محمد الصّلابی