توحید اسما و صفات

مبحث چهارم: الله تعالی از هر عیب و نقصی پاک و منزّه است

این مبحث از بدیهیات عقلی است و هر سرشت پاک و سلیمی آن را پذیراست و آیات و احادیث فراوانی به تبیین آن پرداخته‌اند، خداوند از هر نقصی پاک و منزّه است. بنابراین الله ﻷاز غفلت و فراموشی به هر شکل و صورتی که باشد پاک و منزّه است، زیرا او از نهان و آشکار همه کس و همه چیز آگاه است و علم و آگاهی‌اش همه چیز را فرا گرفته است و همچون مخلوقاتش نیست که از پاره‌ای از علوم و معارف هیچ آگاهی نداشته باشد و یا دچار فراموشی و نسیان شود، زیرا:

خداوند می‌فرماید:

﴿قَالَ عِلۡمُهَا عِندَ رَبِّي فِي كِتَٰبٖۖ لَّا يَضِلُّ رَبِّي وَلَا يَنسَى ٥٢﴾[طه: ۵۲].

«(موسی) گفت: اطلاعات مربوط بدیشان در کتابی عظیم و شگفت (به نام لوح محفوظ، مکتوب) است و تنها پروردگارم از آن مطلّع است و بس، پروردگار من به خطا نمی‌رود و فراموش نمی‌کند».

و از هرگونه نیاز به روزی و غذا پاک و منزّه است، زیرا در حقیقت او روزی دهنده و طعام دهنده‌ی تمام مخلوقات است و همه بدو محتاج و نیازمندند:

خداوند می‌فرماید:

﴿مَآ أُرِيدُ مِنۡهُم مِّن رِّزۡقٖ وَمَآ أُرِيدُ أَن يُطۡعِمُونِ ٥٧ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ٥٨﴾[الذاریات: ۵۷-۵۸].

«من از آنان نه درخواست هیچ گونه رزق و روزی می‌کنم و نه می‌خواهم که مرا خوراک دهند * تنها الله روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است و بس...».

﴿وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُ﴾[الأنعام: ۱۴].

«و او خوراک و غذا می‌دهد و به او خوراک داده نمی‌شود».

و الله ﻷاز ستم کردن به بندگان پاک و منزّه است، به این معنی که بر گناهانشان نمی‌افزاید، یا از نیکی‌هایشان نمی‌کاهد، یا بر کاری که انجام نداده‌اند مجازاتشان نمی‌کند، زیرا کسی به ستم کردن روی می‌آورد که در حقیقت نیازمند بدان است،‏ اما الله تعالی از هر حیث از بندگانش بی‌نیاز است؛ او عادل، دادگر و ستوده است، او را به ظلم و ستم چه کار؟

خداوند می‌فرماید:﴿وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِيدِ﴾[فصلت: ۴۶].

«و پروردگار تو کم‌ترین ستمی به بندگان نمی‌کند».

و الله از بیهوده آفرینی در خلق و‏امر پاک و منزّه است، از این رو هیچ چیز را باطل، بیهوده و عبث نیافریده است و شریعتش را با حکمت‌های عظیم و بزرگ بنا نهاده، زیرا او کاربجا و ستوده است و یکی از کارهای به جا و درستش آن است که هم مخلوقات و هم دین، آئین و شریعتش را در نهایت زیبایی و استحکام آفریده است» [۲۱۰].

[۲۱۰] الحق الواضح الـمبین، ابن سعدی، ص ۱۰.