توحید اسما و صفات

فهرست کتاب

قاعده‌ی سوم: نصوص قرآن و سنت را باید بدون تحریف بر ظاهرشان حمل کنیم

قاعده‌ی سوم: نصوص قرآن و سنت را باید بدون تحریف بر ظاهرشان حمل کنیم

«نصوص قرآن و سنت را باید بدون تحریف بر ظاهرشان حمل کنیم، به ویژه در مسأله‌ی [اسماء و] صفات، چرا که عقل و اندیشه را در آنها راه نیست و دلیل آن نیز سمع و عقل است».

دلیل سمع:

خداوند عزوجل می فرماید:

﴿نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِينُ ١٩٣ عَلَىٰ قَلۡبِكَ لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ ١٩٤ بِلِسَانٍ عَرَبِيّٖ مُّبِينٖ ١٩٥[الشعراء: ۱۹۳-۱۹۵].

«جبرئیل آن را فرود آورده است * بر قلب تو، تا از زمره‌ی بیم دهندگان باشی * با زبان عربی روشن و آشکاری».

﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ ٢[یوسف: ۲].

«ما آن را (به صورت) کتاب خواندنی (و به زبان) عربی فرو فرستاده‌ایم، تا اینکه شما (آن را) بفهمید (و آنچه را در آن است به دیگران برسانید)...».

بنابراین باید آیات را آنگونه فهم و معنی کرد که ظاهرشان بر لغت عربی دلالت دارند، مگر اینکه دلیلی شرعی مانع آن باشد:

﴿إِنَّا جَعَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ ٣[الزخرف: ۳].

«ما قرآن را به زبان عربی فراهم آورده‌ایم، تا شما آن را درک کنید».

دلیل عقل:

مسلماً کسی که این آیات را نازل کرده است، از دیگران به درک آن آگاه‌تر است و این درحالی است که قرآن با زبان عربی آشکار، ما را مورد خطاب قرار داده‌است، بنابراین لازم است ظاهر آن را پذیرفت، زیرا در غیر این صورت آراء مختلف به وجود‏آمده و ‏امت دچار تفرق می‌شود.

ابن قتیبه/گوید: «واجب است صفاتی را برای الله تعالی ثابت بدانیم که خودش یا رسولش بدان اذعان کرده‌اند و الفاظ را از آنچه عرب با آن آشنایند تغییر و تحریف نکنیم، و آنها را بر معانی حمل نکنیم که با مرادشان بیگانه باشد» [۲۱۶].

[۲۱۶] عقیدة الإمام ابن قتیبه: ص ۱۳۹.