توحید اسما و صفات

سخن حافظ احمد الحکمی در مورد صفات:

شیخ/گوید: «‌صفات عالیه‏ی الله تعالی که خودش را با آنها وصف نموده و یا رسولش آنها را بیان داشته، اعم از صفات ذاتیه، افعالیه و اسماء غیر مشتقی چون: علم، قدرت، سمع، بصر، حکمت، رحمت، عزت و غیره و سایر اسمایی که خود یا رسولش از آن خبر داده و اسمی از آنها مشتق نشده مانند: محبتش نسبت به مؤمنان و پرهیزگاران و نیکوکاران و یا رضایتش از بندگان مؤمن و خشنودی‏اش از اینکه دین اسلام آئین مسلمانان باشد ‌و یا کراهتش از منافقان و خشمش از کافران و اثبات وجه و دو دست وغیره، با نصوص کتاب و سنت و فطرت سلیم ثابت گشته است [۱۰۸].

و در ابیاتی زیبا می‏فرماید:

وَكُلُّ مَا لَهُ مِنَ الصِّفَاتِ
أَثبَتَهَا في مُحكَم الآيَاتِ
أَو صَحَّ فيِمَا قَالَهُ الرَّسُولُ
فَحَقُّهُ التَّسلِيمُ وَالقَبُولُ [۱۰۹] "

«و تمام صفاتی که دارد و در قرآن کریمش آن را اثبات نموده است * و یا از رسولش به صحّت رسیده است، حق این است که در برابر آنها تسلیم بوده و خالصانه آنها را بپذیریم».

و در ابیاتی دیگر می‏فرماید:

نُمِرُّها صَرِيَحةً كَمَا أَتَتْ
مَعَ اعتِقَادِنَا لِـمَا لَهُ اقتَضَتْ
مِن غَير تَحرِيفٍ وَلَا تَعطِيلٍ
وَغَيرِ تَكِييفٍ وَلَا تَمثِيلٍ
بل قَولُنا قَولُ أئِّمةِ الهُدَی
طُوبی لِمَنْ بِهَديِهِم قَدِ اقْتَدَی [۱۱۰]

«ما تمامی آیات و احادیث صفات را درست همانگونه که وارد شده‌اند به صراحت و روشنی بر ظواهرشان حمل می‌کنیم و به مقتضیاتی که بر آن دلالت دارند و همانگونه که شایسته‏ی عظمت اوست و به همان صورتی که ذکر نموده است ایمان داریم * و الفاظ و معانی آنها را تحریف و تأویل نمی کنیم و از تفسیر چگونگی آنها خودداری می‌کنیم و صفات او را به صفات آفریدگانش تشبیه نمی کنیم. و راه و روش و سخن ما همان سخن‏ امامان هدایت یافته (اعم از صحابه، تابعین و ‏امامان اهل سنت و جماعت) است و خوشا به حال آنان که از هدایت آنان پیروی می‌کنند».

[۱۰۸] معارج القبول: ۱/۱۲۹. [۱۰۹] همان: ج ۱، ص ۳۴۶. [۱۱۰] معارج القبول: ج/۳۵۶۱.