توحید اسما و صفات

فهرست کتاب

قاعده‌ی سیزدهم: «در الفاظ وهم‌انگیز حق و باطل وجود دارد»

قاعده‌ی سیزدهم: «در الفاظ وهم‌انگیز حق و باطل وجود دارد»

صفاتی که در کتاب و سنّت وجود دارند، حق‌اند و لازم است بدانها ایمان داشت، اگرچه معنایشان را فهم نکنیم،‏ اما صفاتی که مردم آنها را بر الله -سبحانه و تعالی- اطلاق می‌کنند و در کتاب و سنت وارد نشده‌اند و علما در آن اختلاف ورزیده‌اند، آنها را ثابت یا نفی نمی‌کنیم، تا اینکه مراد گوینده‌اش را از آن مشخص سازیم.

به عنوان مثال اگر کسی واژه‌ی «جهت» را از الله تعالی نفی کرد، به او می‌گوییم: مرادت از جهت چیست؟ اگر منظورت این است که الله تعالی در درون حجم آسمان قرار گرفته و آسمان او را احاطه کرده است، در آن صورت درست نیست بگوییم: الله تعالی در یک جهت قرار گرفته است. و اگر مرادت از جهت این است که الله سبحانه و تعالی بالاتر از مخلوقات یا بالاتر از آسمان‌هاست این گفته حق است، تحیّز (یا در محدوده مکان و زمان بودن) نیز از این قبیل است، اگر مراد این باشد که مخلوقات بر او احاطه دارند، قطعاً این گفته باطل است و اگر منظور این باشد که او از مخلوقات جداست و کسی بر او احاطه ندارد، این سخن حقّ است [۲۳۰].

[۲۳۰] الفتاوی: ۳/۴۱.