قاعدهی اول: «وجوب مقدّم کردن «سمع» بر «عقل» در شناخت اسماء و صفات إلهی».
همانا وجوب شناخت الله تعالی و صفاتش باید بر مقدم کردن «سمع» بر«عقل» باشد.
الله تعالی با مخاطب نمودن پیامبرش جبا لفظ خاص اما ارادهی عام میفرماید:
﴿فَٱعۡلَمۡ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ﴾[محمد: ۱۹].
«بدان قطعاً هیچ معبود به حقی جز الله وجود ندارد».
خداوند می فرماید:﴿ٱتَّبِعۡ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ١٠٦﴾[الأنعام: ۱۰۶].
«پیروی کن از آنچه از سوی پروردگارت به تو وحی شده است. هیچ معبود به حقی جز او وجود ندارد. و از مشرکان دوری کن (و به آنان اهمّیت مده)».
خداوند می فرماید:﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِيٓ إِلَيۡهِ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدُونِ ٢٥﴾[الأنبیاء: ۲۵].
«ما پیش از تو هیچ پیغمبری را نفرستادهایم، مگر اینکه به او وحی کردهایم که معبودی جز من نیست، پس فقط مرا پرستش کنید».
در این آیات الله تعالی به پیامبرش خبر داده که هم او و هم پیامبران پیش از او با سمع و وحی با توحید و یکتاپرستی آشنا شدهاند [۲۱۳].
و بر زبان رسولش جمیفرماید:
﴿قُلۡ إِن ضَلَلۡتُ فَإِنَّمَآ أَضِلُّ عَلَىٰ نَفۡسِيۖ وَإِنِ ٱهۡتَدَيۡتُ فَبِمَا يُوحِيٓ إِلَيَّ رَبِّيٓۚ إِنَّهُۥ سَمِيعٞ قَرِيبٞ ٥٠﴾[سبأ: ۵۰].
«(به مشرکان بت پرست) بگو: اگر من (با ترک بتها و دوری از آئین شما) گمراه شده باشم، به زیان خود گمراه شدهام (و کیفر آن را میبینم) و اگر راهیاب شده باشم، در پرتو چیزهایی است که پروردگارم به من وحی میفرماید. او شنوا و نزدیک است».
و اصولاً وجوب شناخت پیامبران نیز با سمعامکان پذیر است:
﴿وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبۡعَثَ رَسُولٗا﴾[الإسراء: ۱۵].
«... وما (هیچ شخص و قومی را) مجازات نخواهیم کرد، مگر اینکه پیغمبری (برای آنان مبعوث و) روانه سازیم».
پس این بر شناخت الله تعالی و پیامبرانش دلالت میکند همان گونه که الله تبارک وتعالی بدان خبر داده است و این مذهب اهل سنت وجماعت است [۲۱۴].
[۲۱۳] شرح أصول اعتقاد أهل السنة والجماعة: لالکایی ۱/۱۹۳. [۲۱۴] أصول اعتقاد مذهب أهل السنة والجماعة: لالکایی، ۱/۱۹۶.