توحید اسما و صفات

مبحث چهارم: نفی معانی اسماء زیبای الله تعالی از تحریف یا انکارِ آنها

چرا که الله تعالی می‌فرماید: [۲۵۵]

﴿وَذَرُواْ ٱلَّذِينَ يُلۡحِدُونَ فِيٓ أَسۡمَٰٓئِهِۦۚ سَيُجۡزَوۡنَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ﴾[الأعراف: ۱۸۰].

«و ترک کسانی بگویید که در نام‌های الله به تحریف دست می‌یازند، آنان کیفر کار خود را خواهند دید».

زیرا اگر این اسماء بر معانی و اوصافی دلالت نداشته باشند، قطعاً جائز نیست با مصادرشان از آنها خبر داد، یا الله تعالی را با آنها وصف نمود، ‏اما می‌دانیم الله تعالی با آنها از خود خبر داده و آنها را برای خودش ثابت دانسته و رسولش جنیز در کلامش آنها را اثبات کرده است، از آن جمله الله -سبحانه و تعالی- می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ ٥٨﴾[الذاریات: ۵۸].

«تنها الله روزی رسان، صاحب قدرت و نیرومند است و بس».

بنابراین «قوی» یکی از اسماء الله تعالی بوده و به معنای کسی است که موصوف به نیرو و قدرت است. و وقتی می‌فرماید:

﴿فَلِلَّهِ ٱلۡعِزَّةُ جَمِيعًا﴾[فاطر: ۱۰].

«هرچه عزت و قدرت است در دست الله است».

در آن صورت «عزیز» کسی است که دارای عزّت و شوکت است و اگر عزت و قدرت برای او ثابت نبود، در آن صورت «قوی و عزیز» هم نام نمی‌گرفت، سایر اسماء نیز همینگونه‌اند.

امّا الحاد در اسماء الله یعنی تحریف معانی درست و صحیح آنها، یا خارج نمودن آنها از معانی حقیقی‌شان، از جمله:

۱- نامگذاری برخی از معبودات با یکی از نامهای الله تعالی، یا از یکی از اسمایش نامی برای آنها اقتباس نمود، مانند نامگذاری برخی از بتهای مشرکین به نام «لات» و «عُزّی» که مأخوذ از نام مبارک الله و العزیز بود و گاهی نیز آنها را «آلهه» می‌نامیدند. و آنچنانکه پیداست این کار تحریف و الحاد در اسماء الله است چرا که از نام‌های نیک الله تعالی عدول کرده و آنها را بر بتهایشان می‌گذاشتند.

۲- نامگذاری الله تعالی با نام‌هایی که شایسته‌ی او نیست، مانند تسمیه‌ی «پدر» از سوی مسیحیان، یا اطلاق تراکیبی چون: «موجب لذاته»، «علت فاعلی» و غیره... از سوی فلاسفه و بعضی از متکلمین.

۳- توصیف الله -سبحانه و تعالی- با صفاتی که از آنها پاک و منزّه است، درست مانند صفاتی که یهودیان (لعنت خدا بر آنها) با آن او را توصیف کرده‌اند، از قبیل اینکه: الله أفقیر است، یا پس از اینکه مخلوقات را آفرید، مدتی به استراحت پرداخت، یا دست‌های او از انفاق و بخشش بسته است و الفاظی دیگر که دشمنان الله در گذشته وحال آن را به کار می بردند.

۴- قایل نبودن معانی برای اسماء الله و انکار حقایق‌شان، همانگونه که معتزله عمل کرده‌اند، زیرا آنان اسماء الله را صرفاً الفاظی بدون معنی می‌دانند و می‌گویند: او سمیعی است بدون نیروی شنوایی، یا علیمی است بدون علم و آگاهی.

۵- تشبیه الله سبحانه و تعالی به صفات آفریدگانش [۲۵۶].

[۲۵۵] - مدارج السالکین: با اندکی تصرف ۱/۲۸-۲۹. [۲۵۶] بدائع الفوائد: ابن قیّم، با اندکی تصرف ۱/۱۶۹.