٥- خوش‌گمانی نسبت به الله عز وجل
ابوهریره س روایت نموده که رسول الله ج فرمودند: «ادْعُوا اللَّهَ وَأَنْتُمْ مُوقِنُونَ بِالإِجَابَةِ»[٦٨٥]؛ «در حالی از الله تعالی بخواهید که یقین دارید اجابت می‌شود.»
جابر س نقل می‌کند که سه [روز] پیش از وفات رسول الله ج، از ایشان شنیدم که: «لَا يَمُوتَنَّ أَحَدُكُمْ إِلَّا وَهُوَ يُحْسِنُ الظَّنَّ بِاللهِ عَزَّ وَجَلَّ»[٦٨٦]؛ «کسی از شما وفات نکند مگر اینکه نسبت به الله متعال گمان نیک داشته باشد [لازم است که پیش از مرگ، گمانش را نسبت به الله متعال خوب کند].»
همچنین فرمودند: «أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي، وَأَنَا مَعَهُ حِينَ يَذْكُرُنِي»[٦٨٧]؛ «من نزد گمان بنده‌ام حاضرم و من با او هستم هرگاه که مرا یاد کند.»
امام شوکانی دربارۀ حدیث قدسی فوق می‌گوید: «در این روایت، الله أ بندگانش را تشویق می‌کند که نسبت به وی گمان نیک داشته باشند، زیرا بر این اساس با آنان معامله می‌کند؛ کسی که به الله ﻷ خوش‌گمان باشد، پروردگار جهان خیرات فراوان و بهترین و کامل‌ترین احسانات و بخشش‌ها را به او می‌دهد.
امّا فردی که بدگمان باشد، الله متعال با وی برخلاف انسان خوش‌گمان معامله خواهد کرد.
مفهوم اینکه الله متعال نزد گمان بنده‌اش است، یعنی همین که بیان شد. بنابراین لازم است که انسان در تمامی حالات، نسبت به الله گمان نیک داشته باشد و برای حصول این عمل، به دلایلی که بیانگر بخشش و رحمت فراوان الهی است، تفکّر نماید.»[٦٨٨]
[٦٨٥]- سنن ترمذی، شمارۀ حدیث: ٣٤٧٩؛ حاکم، ج ١، ص ٢٩٤؛ الدّعاء، طبرانی، شمارۀ حدیث: ٦٢؛ آلبانی این روایت را در صحیح الجامع، شمارۀ حدیث: ٢٤٥ حسن دانسته است.
[٦٨٦]- صحیح مسلم، شمارۀ حدیث: ٢٨٧٧.
[٦٨٧]- صحیح بخاری، شمارۀ حدیث: ٧٤٠٥؛ صحیح مسلم، شمارۀ حدیث: ٢٦٧٥.
[٦٨٨]- تحفة الذّاکرین، ص ١٢.