٢- موضع اسلام نسبت به مخالفان
هیچ آیینی همچون دین اسلام احکام – حقوق و تکالیف- مخالفان را به تفصیل بیان نکرده است. قبلا مطالبی در این زمینه بیان شد. و حتّی برخی از عالمان مسلمان در این باره کتابهایی نگاشتهاند؛ مانند ابن قیّم / که کتاب مهم «أحکام أهل الذّمّة» را نوشت.[١٠٧٦]
از این رو، برخی از پژوهشگران غربی در حوزۀ حقوق بشر معتقدند پیمانی که پیامبر اسلام ج با اهل ذمّه بستند، نخستین عهد و پیمان در جهت آزادی اعتقادی بود.[١٠٧٧]
[١٠٧٦]- نک: حقوق الإنسان بین الیهود والمسیحیّة والإسلام، ص ٣٠٠.
[١٠٧٧]- نک: نشأة وتطوّر حقوق الإنسان، پاول جردن، ص ٢٤.