تفسیر آیت ولایت سوره مائده ـ پاره ششم
﴿ إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَهُمۡ رَٰكِعُونَ ٥٥ وَمَن يَتَوَلَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَإِنَّ حِزۡبَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ٥٦ ﴾[المائدة: ۵۵- ۵۶].
شیعه میگویند که این آیت نص صریح ست بر خلافت بلافصل حضرت علی مرتضی و امامت باقی ائمه و میگویند که دلالت این آیت از همه آیات روشن تر است. اهل سنت را دیده هوس استدلال بالقرآن کردهاند و حقیقت این است که خواه مخواه خود را مبتلای مصیبت و مذهب خود را نصیحت کردهاند مثل مشهورست که کلاغی هوس رفتار کبک نمود نتیجهاش این شد که رفتار خود هم فراموش کرد.
کلاغی تگِ کبک در گوش کرد
تگِ خویشتن هم فراموش کرد
پیشتر ترجمه آیت موافق لغت عرب و مقصد صحیح او بیان کرده میشود بعد ازان آنچه شیعه گفتهاند نوشته خواهد شد.
ترجمه: جزین نیست که دوست شما خداست و رسولِ او و آن مومنان که قائم میکنند نماز و میدهند زکات، ایشان عاجزی و فروتنی کنندگانند. و هر که دوستی کند با خدا و رسولِ او ومومنان، پس هر آئینه (او در گروه خداست) گروه خدا (بر دشمنان خود اگرچه اکثر و اقوی باشند) غالب میباشد.
سلسلهی کلام از آیات سابقه آغاز شده. اصل مقصد خداوندی درین آیات ممانعت است از دوستی کفار یهود و نصاری و تاکیدست باین امر که مسلمانان بایکدیگر دوستی و محبت کنند و تعلیم این مقصد [۶۷]دلیلی است برینکه دین اسلام دین کامل است. آغاز این مقصد عظیم باین عنوان فرموده که: ﴿ ۞يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلۡيَهُودَ وَٱلنَّصَٰرَىٰٓ أَوۡلِيَآءَۘ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَإِنَّهُۥ مِنۡهُمۡ ﴾[المائدة: ۵۱]. یعنی: ای مومنان دوستی مکنید با یهود و نصاری ایشان با هم با یکدیگر دوستی کنند و هر که از شما با یهود و نصاری دوستی کند پس او ازیشان است یعنی عندالله شمار او در یهود و نصاری خواهد بود یا انجام این دوستی آنست که او مرتد شده بایشان ملحق شود. بعد ازین فرمود که کسانیکه در دلهای ایشان بیماری (نفاق) است بسوی دوستی یهود و نصاری سرعت میکنند و میگویند که بوقت بد ایشان بکار ما خواهند آمد. حق تعالی جواب این مقولهی ایشان داد که ﴿ وَمَن يَتَوَلَّ ٱللَّهَ ﴾[المائدة: ۵۶] یعنی بر مسلمانان وقت بد پیش نخواهد آمد بلکه مسلمانان غالب خواهند شد باز فرمود که خدا عنقریب مسلمانان را فتح دهد یا چیزی دیگر از غیب ظاهر کند آن هنگام این دوستی کنندگان پشیمان خواهند شد. بعد ازین آیت قتال مرتدین است که تفسیرش بالا گذشت و ربط آن از ماسبق ظاهرست که چون دوستی یهود و نصاری را منجر بارتداد قرار داده شد لهذا درین آیت نتیجه ارتداد و علاج آن که در عالم غیب مقدر بود ارشاد فرمود، بعد آیت قتال مرتدین بلافصل آیت ولایت است ﴿ إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ ٱللَّهُ ﴾[المائدة: ۵۵]. بعد ممانعت دوستی یهود و نصاری ضرور بود که بیان فرموده شود که باز به که دوستی کنند لهذا درین آیت فرمود که دوست شما خداست یعنی بخدا دوستی کنید و به رسول او و بآن مومنان که متصف باین صفات سه گانه باشند. اول: اقامت صلاة. دوم: ایتای زکاة. سوم: عاجزی و فروتنی. یعنی باوجودیکه چنین کارهای پسندیده میکنند لیکن خود را صاحب فضائل دانسته تکبر نمیکنند بلکه خود را از همه کمتر میدانند در تعلیم انبیا†این صفت عجیب و غریب است که کسی را که مجموعه فضائل و گنجینهی کمالات میسازند او در خود هیچ کمال محسوس نمیکند و خود را از همه کمتر میداند.
نهد شاخ پر میوه سر بر زمین
این بود سباقِ آیت ولایت. اینک سیاقِ آیت باید دید. بعد آیت ولایت، علی الاتصال این آیت است: ﴿ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَكُمۡ هُزُوٗا وَلَعِبٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَٱلۡكُفَّارَ أَوۡلِيَآءَ ﴾[المائدة: ۵۷]. یعنی: ای اهل ایمان، با کسانیکه بدین شما تمسخر میکنند از آنان که داده شدند کتاب قبل از شما و با کافران دوستی مکنید. بعد از آن شرارتهای ایشان و تمسخر ایشان باذان بیان فرموده و بریشان نزول لعنت و غضب و مسخ ایشان بصورت بوزنه و خنزیر بیان نموده و سلسله همین مضمون تا اختتام پاره ششم جاری است. پس بملاحظه سباق و سیاق آیت ولایت صاف ظاهرست که مقصود این آیت ممانعت است از دوستی کفار و امرست بدوستی خدا و رسول و آن مومنان که متصف بصفات مذکوره باشند و بس.
بملاحظه این سباق و سیاق این هم ظاهر شد که آیت ﴿ إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ ٱللَّهُ ﴾[المائدة: ۵۵]. هم در شان حضرت صدیق است یعنی او را و رفقای او را حق تعالی ولی مسلمانان قرار داده.
[۶۷] زیراکه در فطرت انسان دو قوت ودیعت نهاده شده یکی قوت محبت دوم قوت نفرت هه حرکات و سکنات انسان ما تحت همین دو قوت صادر میشود دین اسلام تعلیم میدهد که این هر دو قوت را تابع احکام شریعت باید ساخت و ظاهرست که عمل برین تعلیم هیچ نقصانی و فسادی در انسان باقی نخواهد گذاشت بهتر ازین تعلیم کامل دیگر چه خواهد بود.