باقیات صالحات ترجمه آیات بینات

عذر تذکیر ضمائر

شیعه بصد طمطراقی می‌گویند که در آیت تطهیر دو ضمیر مذکور وارد شد ﴿ عَنكَ ﴾[ق:۲۲] و ﴿ وَيُطَهِّرَكُم ﴾[الأحزاب: ۳۳] چنان که در آیات ماقبل و ما بعد ضمائر مونث است درین آیت یک ضمیر مونث نیست ازین معلوم شد که درین آیت خطاب به ازواج مطهرات نیست ورنه بجای ﴿ عَنكَ ﴾(عنکن) و بجای ﴿ وَيُطَهِّرَكُم ﴾(یطهرکن) بودی، این دو ضمائر مذکر دلیل روشن است برانکه در آیت تطهیر خطاب به ذکورست و آن حضرت علی و حسین‌اند و حضرت فاطمه و بودن حضرت فاطمه بنابر تغلیب مانع تذکیر ضمیر نیست.

جواب آن که

در لغت عرب چنانچه بعض کلمات باعتبار لفظ واحد و باعتبار معنی جمع‌اند و برای این چنین کلمات ضمائر واحد و جمع هر دو مستعمل می‌شود، ازین کلمات کلمه (من) است که در قرآن مجید در آیت واحده برای آن ضمیر واحد و جمع هر دو وارد شده. همچنان بعض کلمات باعتبار لفظ مذکر و باعتبار معنی مونث‌اند و برای این چنین کلمات ضمائر مذکر و مونث هر دو استعمال می‌یابد، لفظ اهل بیت هم ازین قبیل است لهذا برای آن هر دو قسم ضمائر مستعمل است، و جوابی دیگر نفیس تر این است که در کلام عرب جائیکه اظهار عظمت و محبت مقصود می‌باشد برای زنان ضمائر مذکر می‌آرند. علامه زمخشری در تفسیر کشاف این قاعده را بیان کرده اشعار جاهلیت را بطور شهادت پیش کرده، چنانچه یک مصرع و یک شعر ازان اینست:

فإن شئت حرمت النساء سواكم [۱۰۱]

وكان منكحی النكاح وإن تتایمی

وإن كنت أفتی فیكم أتیم [۱۰۲].

درین اشعار شاعر برای محبوبه خود ضمیر کم استعمال کرده و در شرح شواهد کشاف مطبوعه مصر ص ۳۴ نوشته: «ربما خوطبت المراة الواحدة بخطاب الجمع المذكر بقول الرجل عن أهله: فعلوا كذا مبالغة فی سترها حتی لاینطق بالضمیر الموضوع ها، ومنه قوله تعالى حكایة عن موسى÷: ﴿ قَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ ﴾[القصص: ۲۹] [۱۰۳]. ودور چرا، روند در آیه‌ی سوره هود که علمای شیعه هم اقرار کرده‌اند که خطاب بحضرت ساره است ضمیر جمع مذکر برای حضرت ساره وارد شده، قوله تعالی: ﴿ رَحۡمَتُ ٱللَّهِ وَبَرَكَٰتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ ﴾[هود: ۷۳] پس موافق این محاوره‌ی عرب العرباء حق تعالی خواست که عظمت ازواج مطهرات و محبوبیت‌شان در بارگاه خداوندی ظاهر سازد لهذا در آیت تطهیر دو ضمیر مذکر برای ایشان نازل فرمود. پس ایراد ضمیر مذکر هرگز دلیل خروج ازواج مطهرات از اهل بیت نیست و هرگز باین عذر لنگ جائز نیست که آیت را از ماقبل و مابعد بی‌ربط کرده نظم کلام مختل نموده شود بلکه تذکیر ضمیر دلیلی است روشن بر رفعت شأن ازواج مطهرات رضی الله عنهن أجمعین. شیعه می‌خواهند که شان ازواج مطهرات پس کنند و خدا میخواهد که بلندتر سازد.

﴿ يُرِيدُونَ لِيُطۡفِ‍ُٔواْ نُورَ ٱللَّهِ بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَٱللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡكَٰفِرُونَ ٨ ﴾[الصف:۸].

[۱۰۱] ترجمه: پس اگر خواهی حرام کنم بر خود زنان را بجز شما. [۱۰۲] ترجمه: پس اگر نکاح کنی نکاح خواهم کرد و اگر بی‌نکاح باشی من هم بی‌نکاح خواهم ماند. [۱۰۳] بسا اوقات زن واحد مخاطب کرده می‌شود به جمع مذکر می‌گوید مرد بابت زوجه خود که ایشان چنین کرده‌اند برای مبالغه در پوشیدگی او که ضمیری که برای زن مقرست برای او نمی‌آرد. وازین قبیل است قول حق تعالی که در قصه حضرت موسی÷آورده که به زوجه خود فرموده که ﴿ ٱمۡكُثُوٓاْ ﴾یعنی این‌جا توقف کنید. (حالانکه در زبان عرب برای زن واحد امکثی و برای زنان زیاده از واحد اُمکثن می‌بایست).