تفسیر آیت مودۀ القربی سوره‌ی شوری پاره بیست و پنجم
﴿ قُل لَّآ أَسَۡٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًا إِلَّا ٱلۡمَوَدَّةَ فِي ٱلۡقُرۡبَىٰۗ وَمَن يَقۡتَرِفۡ حَسَنَةٗ نَّزِدۡ لَهُۥ فِيهَا حُسۡنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ شَكُورٌ ٢٣ ﴾[الشوری: ۲۳].
تفسیر این آیت بر سه تنبیهات تقسیم کرده می‌شود: تنبیه اول در تفسیر صحیح این آیت. تنبیه دوم در کتاب‌های شیعه که در شان سرورانبیا جنموده ودرین آیت تحریف معنوی کرده تهمتی ناپاک تراشیده‌اند. تنبیه سوم در بعض تعلیمات که ازین آیه کریمه مستفاد می‌شود.
تنبیه اول
ترجمه: بگو ای نبی که نمی‌خواهم از شما برین (تعلیم و تبلیغ) مزدی بجز مودت فی القربی [۱۰۸]. و هر که به عمل آرد کار نیک را زیاده می‌کنیم برای او در آن کار نیک حسن و خوبی. هر آئینه خدا هست بسیار بخشنده (معاصی را) و بسیار قدر کننده (محاسن را).
در تفسیر موده فی القربی مفسرین چهار اقوال نوشته‌اند:
قول اول: اینکه مراد از قربی قرابت رسول خدا جاست. بطنی از بطون قریش نبود که آن سرور در آن رشته قرابت نداشته باشد. پس معنی این بود که ای نبی، بگو که من هیچ مزدی نمی‌خواهم بجز اینکه با من محبت کنید بسبب قرابت که با شما دارم، مراد از محبت کردن اینکه مرا ایذا مرسانید و در تبلیغ احکام خداوندی مزاحم نشوید درین صورت تقدیر عبارت این خواهد بود: إلا المودة لی بسبب قربای منكم.
این قول را امام بخاری در کتاب التفسیر از صحیح خود از امام المفسرین حضرت عبدالله بن عباس روایت کرده و اکثر مفسرین همین قول را ترجیح داده‌اند. در رساله تفسیر آیه مودة القربی که کتابی است مستقل در تفسیر این آیه از نوزده کتب تفسیر و حدیث تفسیر این آیت نقل کرده شده، من شاء فلیطالع‌ها.
قول دوم: اینکه مراد از قربی قرابت صحابه کرام است اکثر و بیشتر مهاجرین قرابت داران کفار مکه بودند. پس معنی این بود که ای نبی، بگو که من هیچ مزدی نمی‌خواهم بجز اینکه با قرابت داران خویش که اصحاب من نیز از آن زمره‌اند محبت کنید. مراد از محبت کردن این‌جا نیز همان است که ایشان را ایذا مرسانید و در اقامت دین مخل نشوید درین صورت تقدیر عبارت این خواهد بود: إلا المودة لأصحابی بسبب قرباهم منكم.
این قول را کمتر از مفسرین اختیار کرده‌اند چنانچه از مطالعه تفسیر ابن جریر ظاهر است و در حقیقت مقصد این قول از قول اول حاصل است زیراکه هرگاه ایذا رسانی آن حضرت جترک می‌کردند ایذا رسانی صحابه کرام بدرجه اولی ترک می‌شد، چه ایذای ایشان عین ایذای آن جناب بود.
قول سوم: مراد از قربی اعمال مقربه است یعنی اعمالیکه از آن تقرب خدا حاصل شود. قربی مصدر است و مصدر بمعنی اسم فاعل بکثرت مستعمل است. پس معنی این بود که ای نبی، بگو که من هیچ مزدی نمی‌خواهم بجز اینکه محبت و رغبت کنید بآن کارها که شما را مقرب بارگاه الهی سازد. این قول مانند آنست که طبیبی مشفق برای مریضی نسخه بنویسد و بگوید که من هیچ مزدی نمی‌خواهم بجز اینکه نسخه را استعمال کن تا مرض تو زائل و صحت زائله تو را حاصل گردد و درین صورت تقدیر عبارت این خواهد بود که إلا المودة للمقربات إلی الله.
این قول را امام ابن جریر طبری بواسطه‌ی مجاهد از امام المفسرین حضرت ابن عباس و از امام حسن بصری به سه اسانید روایت کرده است.
قول چهارم: اینکه مراد از قربی قرابت داران رسول ج‌اند. پس معنی این بود که بگو ای نبی که نمی‌خواهم هیچ مزدی بجز اینکه با قرابت داران من محبت کنید. و درین صورت تقدیر عبارت این خواهد بود. إلا المودة لأهل قربای.
این قول را جمهور مفسرین مردود قرار داده‌اند. و حافظ الحدیث شیخ الاسلام ابن حجر عقلانی در فتح الباری گفته: «إسناده واه، فیه ضعیف ورافضی». وجوه مردود بودن این قول مردود عنقریب ان شاءالله در معرض بیان خواهد آمد.
[۱۰۸] همین لفظ درین آیت معرکةالاول گشته در تفسیر آن چهار قول شده لهذا ترجمه این لفظ این‌جا نه نوشته شد که موافق هر قول ترجمه‌اش جداگانه خواهد بود.