خلاصهی آنچه در این باب بیان شد:
۱- شناخت مراتب یا تفاوت درجات مردم در زمینهی توحید.
۲- مفهوم راستین توحید یا چگونگی تحقق بخشیدن به اصل توحید.
۳- الله متعال، ابراهیم ÷را از آن جهت که مشرک نبود، ستود و فرمود: ﴿وَلَمۡ يَكُ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ﴾[النحل: ۱۲۰]. یعنی: «از مشرکان نبود».
۴- الله متعال در وصف مومنان و دوستان خویش فرموده است: ﴿وَٱلَّذِينَ هُم بِرَبِّهِمۡ لَا يُشۡرِكُونَ ٥٩﴾[المؤمنون: ۵۹]. «و آنان که به پروردگارشان شرک نمیورزند».
۵- ترک دم و افسون؛ و نیز داغ نکردن، از نشانههای توحید حقیقی یا از راههای تحقق بخشیدن به توحید است.
۶- توکل است که جامع این ویژگیهاست.
۷- درک ژرف و دقیق اصحاب پیامبر صکه دانستند بدون عمل نمیتوان به این مقام رسید.
۸- اصحاب شاشتیاق فراوانی به کارهای نیک و رسیدن به خوبیها داشتند.
۹- فضیلت این امت بر دیگران، هم از نظر تعداد و کمیت و هم از نظر کیفیت و وضعیت ایمانی.
۱۰- فضیلت پیروان موسی ÷.
۱۱- سایر امتها به رسول الله صنشان داده شدند.
۱۲- هر امتی جداگانه و با پیامبرش حشر میشود.
۱۳- اندک بودن کسانی که دعوت پیامبران‡را پذیرفتهاند.
۱۴- پیامبرانی که کسی دعوتشان را نپذیرفته است، تنها حشر میشوند.
۱۵- رهآورد این آگاهی، این است که از کثرت و فراوانی، نباید مغرور شد و از قلت و اندک بودن نیز نباید ناامید گردید.
۱۶- جواز رقیه خواندن یا دعای شرعی برای چشم زخم و گزیدگی.
۱۷- فهم و درک دقیق و ژرف گذشتگان نیک؛ آنجا که سعید فرمود: «کار خوبی است که انسان چیزی را که شنیده، بدون کم و کاست بیان کند»؛ یعنی دریافت که این دو حدیث (= حدیث بریده بن حصیب و حدیث ابنعباس) تعارضی با هم ندارند.
۱۸- گذشتگان نیک امت، هرگز کسی را بیمورد یا به چیزی که نداشت، مدح و تعریف نمیکردند.
۱۹- اینکه رسول الله صبه عکاشه سفرمود: «تو، جزو آنها هستی»، یکی از نشانههای نبوت ایشان است. [۱۳]
۲۰- مقام و منزلت عکاشه بن محصن س.
۲۱- جواز استفاده از کنایه یا سخنان کنایهآمیز. [۱۴]
۲۲- اخلاق سترگ و نیکوی رسول الله ص.
***
[۱۳] چنانکه عکاشه سدر يكي از جنگهای مبارزه با مرتدان به شهادت رسید. [۱۴] یعنی به جای اینکه آشکارا به آن مرد بگوید که تو شایستهی چنین مقامی نیستی، فرمود: «عکاشه در این زمینه بر تو پیشی گرفت». لذا منظور از سخنان کنایهآمیز در اینجا این است که میتوان به جای ردّ صریحِ یک درخواست یا یک موضوع،- به شرطی که حقّ کسی ضایع نشود- از واژههایی استفاده کرد که اسباب ناراحتیِ طرف مقابل را فراهم نسازد.