خلاصه‌ی آنچه در این باب بیان شد:
۱- زنهار دادن و برحذر داشتن از سوگند خوردن به جای الله!
۲- عذاب الهی به هر یک از ما، از بند کفش نیز نزدیک‌تر است.
۳- ... و همین‌طور بهشت. [۲۹۳]
۴- این حدیث، مؤَید حدیث دیگری است که رسول‌اللهصفرمود: «إنَّ العَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بالكَلِمَةِ ...». [۲۹۴]
۵- گاهی انسان به خاطر چیزی که برایش بسیار ناگوار بوده است، بخشیده می‌شود. [۲۹۵]
***
[۲۹۳] یعنی میان انسان و بهشت یا دوزخ، فاصله‌ای جز مرگ وجود ندارد. رسول‌اللهصفرموده است: «الجَنَّةُ أقَربُ إلى أَحدِكُم مِنْ شِراكِ نَعْلِهِ والنَّارُ مِثْلُ ذلِكَ»؛ یعنی: «بهشت و دوزخ، به هر یک از شما از بند کفش او نزدیک‌ترند». [روایت بخاری، ش: ۶۴۸۸ به‌نقل از ابن‌مسعود س] [۲۹۴] اشاره‌ی مؤلف/به حدیثی است که رسول‌الله صفرمود: «إنَّ العَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بالكَلِمَةِ مَا يَتَبَيَّنُ فِيهَا يَزِلُّ بِهَا إِلَى النَّارِ أبْعَدَ مِمَّا بَيْنَ المَشْرِقِ والمَغْرِبِ»؛ یعنی: « بنده با بی‌فکری- و بی‌توجه به این‌که سخنش درست است یا خیر- سخنی بر زبان می‌آورد که به موجب آن از فاصله‌ای بیش از فاصله‌ی میان مشرق و مغرب در آتش دوزخ می‌افتد». ر.ک: صحیح بخاری، ش: (۶۴۷۷، ۶۴۷۸)؛ و صحیح مسلم، ش:۲۹۸۸. [۲۹۵] همان‌طور که آن شخصِ گنهکار اصلاً دوست نداشت که کسی درباره‌اش بگوید: به‌خدا سوگند که خداوند، فلانی را نخواهد بخشید.