خلاصهی آنچه در این باب بیان شد:
۱- تفسیرِ این سخنِ الله متعال که: ﴿لَا تَقُمۡ فِيهِ أَبَدٗا﴾[التوبة: ۱۰۸].
۲- معصیت و نافرمانی الله، در زمین اثر منفی میگذارد؛ همانطور که طاعت و بندگی، آن را مبارک میگرداند. [۶۸]
۳- مسایل پیچیده و مشکل را باید با مسایل واضح و روشن، مشخص کرد.
۴- مفتی یا پاسخدهنده میتواند در صورت نیاز، جزئیات مسأله را از پرسشگر جویا شود.
۵- جواز تخصیص مکان مشخص برای نذر کردن، به شرطی که مانعی شرعی برای این کار وجود نداشته باشد.
۶- یکی از موانع، این است که پیشتر در آن مکان، بت [یا زیارتگاهی] وجود داشته است؛ هرچند اینک از میان رفته باشد.
۷- یکی دیگر از موانع، این است که پیشتر، آنجا محل اجتماع و انجام مراسم و جشنهای مشرکان بوده است.
۸- ادای نذر در جایی که یکی از موانع فوق باشد، جایز نیست؛ زیرا چنین نذری، نذر معصیت میباشد.
۹- پرهیز از همانندی و مشابهت با مشرکان؛ گرچه بدون نیت تشابه باشد.
۱۰- نذر در جهتِ معصیت و نافرمانی الله، جایز نیست.
۱۱- نذرِ چیزی که در توان و ملکیت انسان نیست، روا نمیباشد.
[۶۸] این مسأله، به عنوانِ همین باب اشاره دارد؛ یعنی در مکانی که برای غیرالله قربانی شده و نافرمانیِ الله ﻷ صورت گرفته است، نباید ذبح و قربانی کرد؛ زیرا این عمل، به عمل مشرکان شباهت دارد؛ علما گفتهاند: این ممنوعیت، در صورتی است که نوعِ عمل، یکی باشد؛ یعنی عمل مسلمانان، در ظاهر عینِ عمل مشرکان باشد؛ مثل همین قربانی که در ظاهر، یکی است. در هر حال، هر عملی، بر سرزمینی که آن عمل در آنجا انجام میشود، اثر خودش را دارد؛ از همینروست که مساجد بر بازارها برتری دارند.