نماز و حکم تارک آن

اما مقدار قیام رسول اللهج برای قرائت:

ابوبرزه اسلمی می‌گوید([۴۱۲] ): «رسول اللهجنماز صبح را هنگامی می‌گزارد که نمازگزار پس از نماز می‌توانست مرد پهلوی خود را بشناسد (اندکی هوا روشن می‌شد) و در دو رکعت آن یا یکی از آن دو رکعت شصت تا صد آیه از قرآن را تلاوت می‌کردند.»

و در صحیح مسلم([۴۱۳] ) از عبدالله بن سائبسروایت است که فرمود: «رسول اللهجنماز صبح را در مکه بر ما گزاردند که شروع به خواندن سوره‌ی مومنون کردند تا اینکه ذکر موسی و هارون - یا ذکر عیسی - آمد که رسول اللهجرا سُرفه گرفت، پس رکوع کردند.»

و در صحیح مسلم([۴۱۴] ) از قطبه بن مالک روایتساست که گفت: «وی از رسول اللهجشنیده که ایشان در نماز صبح ﴿وَٱلنَّخۡلَ بَاسِقَٰتٖ لَّهَا طَلۡعٞ نَّضِيدٞ ١٠﴾را تلاوت می‌کردند و چه بسا که گفت: سوره‌ی «ق» را تلاوت می‌کردند.»

همچنین در صحیح مسلم([۴۱۵] ) از جابر بن سمرهسروایت است که رسول اللهجدر نماز صبح ﴿قٓۚ وَٱلۡقُرۡءَانِ ٱلۡمَجِيدِ ١﴾را تلاوت می‌کردند. و در دیگر نمازها قرائت شان را نسبت به نماز صبح، کاهش می‌دادند.

و بر این سخن جابرسکه رسول اللهجدر نمازهای دیگر قرائت را کوتاه‌تر می‌کردند، روایت مسلم در صحیحش([۴۱۶] ) از جابر بن سمرهسدلالت دارد که گفت: «رسول اللهجدر نماز ظهر ﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا يَغۡشَىٰ ١﴾را تلاوت می‌کردند و در نماز عصر به مانند این سوره و در نماز صبح قرائت را از آن طولانی‌تر می‌کردند.»

و در صحیح مسلم([۴۱۷] ) از سماک بن حرب روایت است که از جابر بن سمرهساز نماز رسول اللهجسوال کردم. که گفت: «رسول اللهجنماز را کوتاه می‌گزارد و همچون نماز آن‌ها نماز نمی‌گزارد.» سماک می‌گوید: «و مرا آگاه کرد که رسول اللهجدر نماز صبح ﴿قٓۚ وَٱلۡقُرۡءَانِ ٱلۡمَجِيدِ ١﴾و مانند آن را تلاوت می‌کرد.»

در این حدیث انسسخبر داده که کوتاهی نماز رسول اللهجاین گونه بود که در آن سوره «ق» و سوره‌هایی مانند آن را تلاوت می‌کرد و بین کوتاه خواندن نماز رسول اللهجو بین قرائت ﴿قٓۚ وَٱلۡقُرۡءَانِ ٱلۡمَجِيدِ ١﴾و مانند آن از سوی آنحضرتجدر نماز جمع کرده است. (گویا کوتاهی نماز رسول اللهجرا چنین تبیین کرده است).

و در صحیح بخاری([۴۱۸] ) از ام سلمهلروایت است که ایشان از رسول اللهجشنیدند که در نماز صبح، سوره‌ی «الطور» را در حجة الوداع تلاوت می‌کردند.

و سوره‌ی طور در تعداد آیات نزدیک به سوره‌ی «ق» می‌باشد. (طور۴۹ آیه و ق ۴۵ آیه می‌باشد).

و در صحیح بخاری([۴۱۹] ) از ابن عباسسروایت است که گفت: «روزي سوره «والمرسلات عرفا» را مي‌خواندم كه مادرم، ام الفضل، آن را شنيد و گفت: فرزندم، با تلاوت اين سوره، مرا به ياد رسول اللهجانداختي. زيرا آخرين قرائتي كه از ايشان شنيدم، همين سوره بود كه در نماز مغرب آن را تلاوت كرد.»

براستی ام فضل خبر داده که این سوره، آخرین تلاوتی بوده که وی از رسول اللهجشنیده است. و ام فضل از مهاجرین نبود بلکه از مستضعفین بود، همانطور که ابن عباسجمی گوید: «من و مادرم از جمله‌ی مستضعفین بودیم که الله متعال ما را معذور داشته است([۴۲۰] )» از این رو این سماع و شنیدن از رسول اللهجقطعا پس از فتح مکه بوده است.

و در صحیح بخاری از مروان بن حکم روایت است که می گوید: زید بن ثابتسبه من گفت: چرا در نماز مغرب سوره‌های کوتاه می‌خوانی، براستی شنیدم رسول اللهجدر نماز مغرب از ميان دو سوره طولاني، سوره طولاني‌تر را تلاوت مي‌كرد([۴۲۱] ). مروان می‌گوید: گفتم: آن دو سوره طولانی کدامند؟ گفت: اعراف و دیگری انعام. مروان می‌گوید: از ابن ملیکه - یکی از راویان حدیث - سوال کردم که آن دو سوره‌ی بلند کدامند؟ پس به من گفت: مائده و اعراف([۴۲۲] ).

که بر صحت تفسیر وی حدیث ام المومنین عایشهلدلالت می‌کند که فرمود([۴۲۳] ): «رسول اللهجدر نماز مغرب سوره‌ی اعراف را تلاوت کردند، چنان که آن را در دو رکعت تقسیم ‌کردند.»

همچنین نسائی([۴۲۴] ) از ابن مسعودسروایت می‌کند که رسول اللهجدر نماز مغرب سوره‌ی دخان را تلاوت می‌کردند. و در صحیحین([۴۲۵] ) از جبیر بن مطعمسروایت است که گفت: شنیدم که رسول اللهجدر مغرب سوره‌ی طور را تلاوت می‌کردند.

اما نماز عشاء: براء بن عازبسمی‌گوید([۴۲۶] ): «شنیدم که رسول اللهجدر نماز عشاء ﴿وَٱلتِّينِ وَٱلزَّيۡتُونِ ١﴾را تلاوت می‌کرد و صوتی نشنیدم که زیباتر از صوت ایشان باشد.»

همچنین در صحیحین([۴۲۷] ) از ابی رافع روایت است که می گوید: «همراه ابوهریرهسنماز عشاء را گزاردم که ﴿إِذَا ٱلسَّمَآءُ ٱنشَقَّتۡ ١﴾را تلاوت کرد و سپس سجده کرد. به وی گفتم: (چرا سجده کردی؟) گفت: من پشت سر ابوالقاسمجدرحالی که این سوره را می‌خواند، سجده کرده‌ام. پس همیشه با رسیدن به آن آیه سجده می‌کنم.»

و در مسند و سنن ترمذی([۴۲۸] ) از بریده روایت است که گفت: رسول اللهجدر نماز عشاء سوره‌ی ﴿وَٱلشَّمۡسِ وَضُحَىٰهَا ١﴾و سوره‌هایی همچون آن را تلاوت می‌کردند.

و رسول اللهجبه معاذسفرمودند([۴۲۹] ) تا در نماز عشاء سوره‌های ﴿وَٱلشَّمۡسِ وَضُحَىٰهَا ١﴾و ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾و ﴿ٱقۡرَأۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ﴾و ﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا يَغۡشَىٰ ١﴾را تلاوت کند.

[۴۱۲] البخاري في الأذان (۷۷۱) ومسلم في المساجد (۶۴۷). [۴۱۳] مسلم في الصلاة (۴۵۵). [۴۱۴] مسلم في الصلاة (۴۵۷). [۴۱۵] مسلم في الصلاة (۴۵۸). [۴۱۶] مسلم في الصلاة (۴۵۹). [۴۱۷] مسلم في الصلاة (۴۵۸). [۴۱۸] البخاري في الحج (۱۶۱۹) وليست فيها أن الصلاة كانت الصبح ولكن تبين ذلك رواية أخرى هذا ما قاله الحافظ في فتح الباري، وانظرها في الحج (۱۶۲۶). [۴۱۹] البخاري في الأذان (۷۶۳) ومسلم في الصلاة (۴۶۲). [۴۲۰] البخاري (۴۵۸۸). [۴۲۱] البخاري في الأذان (۷۶۴) وسوال ابن أبي مليكه ليس فيه. [۴۲۲] أبوداود في الصلاة (۸۱۲). [۴۲۳] النسائي (۹۹۱). [۴۲۴] النسائي (۹۸۸). [۴۲۵] البخاري في الأذان (۷۶۵) ومسلم في الصلاة (۴۶۳). [۴۲۶] متفق علىه، البخاري في الأذان (۷۶۹) ومسلم في الصلاة (۴۶۴). [۴۲۷] البخاري في الأذان (۷۶۶) ومسلم في المساجد (۵۷۸). [۴۲۸] مسندأحمد (۱۰۸۸۲) (۲۲۹۹۴) والترمذي في الصلاة (۳۰۹) وقال: حسن. وأخرجه النسائي (۹۹۹). [۴۲۹] متفق علىه. البخاري في الأذان (۷۰۵) ومسلم في الصلاة (۴۶۵).