تاریخ تدوین مهم‌ترین و مشهورترین کتاب‌های حدیث اهل سنت و شیعه
برای مشاهده یکی از دلایل روشن مبنی بر سبقت اهل سنت در تدوین حدیث، لازم است شیعیان به تاریخ اولین و قدیمی‌ترین و مهم‌ترین کسانی بنگرند که روایات آن‌ها را در کتاب‌های مشهورشان تألیف کرده‌اند و آن را با مهم‌ترین و قدیمی‌ترین مؤلفین اهل سنت و کتاب‌های مشهور آن‌ها مقایسه نمایند، خود خواهند دید که تفاوت به چه میزان است.
همین مسأله به تنهایی برای بیان سبقت و نیز قدمت اهل سنت در تدوین حدیث کفایت می‌کند.
مهم‌ترین علمای مؤلف شیعی عبارتند از: محمد صفار قمی (٢٩٠هـ)؛ وی بیش از همه، آثار آن‌ها را در عصور متقدم در کتاب «بصائر الدرجات» خود جمع نموده است؛ پس از وی دو شاگرد او، یعنی کلینی و ابن بابویه قمی به این کار روی آوردند؛ کلینی (متولد نیمه‌ی قرن سوم و متوفای ٣٢٧هـ) در قرن چهار هجری کتاب «الکافي» را در این زمینه به نگارش در آورد؛ سپس ابن بابویه قمی که در نزد شیعه ملقب به صدوق است (و در ابتدای قرن چهارم متولد شده و در سال ٣٨١هـ وفات یافت) کتاب «من لا یحضره الفقیه» خود را به نگارش در آورد؛ بعد از آن‌ها شیخ طوسی (متولد ٣٨٥هـ، متوفای ٤٦٠هـ) با دو کتاب «التهذیب» و «الاستبصار» پای در این عرصه نهاد. این چهار کتاب اخیر، نزد شیعه مورد اعتماد و دارای اهمیت بسیار است و تمامی این‌ها سال‌ها پس از اینکه اهل سنت دست به تدوین احادیث رسول خدا ج زده بودند، جمع آوری شد.
باید دانست که این چهار کتاب، در ضمن مجامع هشتگانه‌ی مورد اعتماد شیعه می‌باشد که چهار کتاب اولی را کتاب‌های متقدم و چهار کتاب بعدی را کتاب‌های متأخر خویش می‌دانند، چهار کتاب متأخر آن‌ها عبارتند از: وسائل الشیعة، اثر شیخ حر عاملی، متوفای سال ١١٠٤هـ؛ بحار الأنوار مجلسی، متوفای سال ١١١١هـ؛ الوافي، کاشانی، متوفای سال ١٠٩١هـ؛ مستدرك الوسائل، طبرسی، متوفای سال ١٣٢٠هـ.
اما مجامع چهارگانه‌ی متأخر، درواقع نسخه‌هایی تکراری از کتاب‌های چهارگانه‌ی ابتدایی و اساسی آنان می‌باشند.
مهم‌ترین و قدیمی‌ترین علمای اهل سنت که به تدوین و تصنیف سنت نبوی پرداختند، عبارتند از:
• مالک بن انس، متولد سال ٩٣ هـ و متوفای سال ١٧٩هـ، صاحب کتاب "المؤطأ".
• احمد بن محمد بن حنبل، متولد سال ١٦٤هـ و متوفای سال ٢٤١هـ؛ ایشان نزدیک به ١٦ تألیف دارد که مهم‌ترین آن‌ها کتاب مسند ایشان است و در بر دارنده‌ی سی هزار حدیث است.
• محمد بن اسماعیل بخاری، متولد سال ١٩٤هـ و متوفای سال ٢٥٦هـ.
• ابوداوود سلیمان ازدی، متولد سال ٢٠٢هـ و متوفای ٢٧٥هـ، کتاب ایشان مشهور به سنن ابوداوود است.
• مسلم بن حجاج بن مسلم، متولد سال ٢٠٦هـ و متوفای سال ٢٦١هـ.
• محمد ترمذی، متولد سال ٢٠٩هـ و متوفای سال ٢٧٩هـ.
• محمد بن یزید بن ماجه، متولد سال ٢٠٩هـ و متوفای سال ٢٧٣هـ، وی در علم حدیث امام بود و کتاب ایشان به سنن ابن ماجه مشهور است.