آیا سخن از صحت عقیده کار درستی است.
در پاسخ به عنوان این بحث، تنها یک حدیث را برای شما ذکر می‌کنم؛ پیامبر ج می‌فرماید: «افْتَرَقَتِ الْيَهُودُ عَلَى إِحْدَى أَوْ ثِنْتَيْنِ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً، وَتَفَرَّقَتِ النَّصَارَى عَلَى إِحْدَى أَوْ ثِنْتَيْنِ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً، وَتَفْتَرِقُ أُمَّتِي عَلَى ثَلَاثٍ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً»: «یهود به ٧١ فرقه تقسیم شدند و نصاری به ٧٢ فرقه و امت من به هفتاد و سه فرقه تقسیم خواهد شد»[٤٩٦].
این حدیثِ بزرگِ پیامبر خدا که جوامع الکلم به ایشان داده شده است، چنان تحذیری دربردارد که ما را از تعبیر و تفصیل ده‌ها صفحه‌ای مسلمانان غیر معصوم در مقایسه با کلام نبوی، بی‌نیاز می‌کند.
این حدیث نبوی، تمامی آگاهان شیعه و تمامی فرقه‌های گمراه را به جستجوی حق و پیروی از آن و ترک حزبگرایی کورکورانه و تعصب هلاک کننده‌ای فرا می‌خواند که انسان را به آتش می‌رساند، زیرا عذاب خداوند شدید است؛ خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَلَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ١٦٥﴾[البقرة: ١٦٥] «و کسانی‌که ستم کردند اگر می‌دیدند هنگامی‌که عذاب (روز قیامت) را مشاهده می‌کنند (خواهند دانست) که تمام قدرت از آنِ الله است و اینکه الله سخت‌کیفر است». در نتیجه بعد از رحمت خداوند هیچ راهی برای نجات از عذاب الله به جز عبادت خداوند متعال با عقیده و باور درستی که موجب رضایت الله باشد، نیست، پس این تنها راه رسیدن به رستگاری و بهشت الله است، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَمَن زُحۡزِحَ عَنِ ٱلنَّارِ وَأُدۡخِلَ ٱلۡجَنَّةَ فَقَدۡ فَازَۗ وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ١٨٥﴾[آل عمران: ١٨٥] «پس هرکس از آتش (دوزخ) دور داشته شد و به بهشت در آورده شد، قطعاً رستگار شده است و زندگی دنیا چیزی جز مایه فریب نیست».
پس راه درست و کمال عقل و توفیق ربانی این است که پیرامون عقیده و باور صحیح بحث و بررسی صورت گیرد، بلکه این امر از مهم‌ترین و واجب‌ترین اموری است که بر هر با سواد و بی‌سوادی فرض عین است.
درنتیجه انسان ناگزیر باید از خود بپرسد: آیا اعتقاد و باور من اعتقاد صحیحی است که الله تعالی دوست دارد و بدان راضی است؟ این اولین گام در جهت رستگاری است؛ حتی آنکه عقیده‌اش صد در صد صحیح است بخاطر شدت محبت و نیز ترسش از خداوند متعال، نه بخاطر شک و تردید در عقیده‌اش، باید علم کامل و عمل صالح را جستجو نماید و با رضایت و محبت و رو نمودن به خداوند متعال از آن پیروی کند و این نشانه‌ی صحت ایمان شخص است، الله متعال می‌فرماید: ﴿ٱهۡدِنَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ٦﴾[الفاتحة: ٦] «ما را به راه راست هدایت کن». پس خداوند متعال از صدق و راستی انسان‌های صادق که نفس‌های پاکی دارند و به دنبال علم صحیح در جستجویند آگاه است، چه این افراد دانش آموخته باشند و چه بی‌سواد، خداوند آن‌ها را هدایت می‌کند و امورشان را اصلاح می‌نماید و سر و سامان می‌بخشد، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَءَامَنُواْ بِمَا نُزِّلَ عَلَىٰ مُحَمَّدٖ وَهُوَ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡ كَفَّرَ عَنۡهُمۡ سَئَِّاتِهِمۡ وَأَصۡلَحَ بَالَهُمۡ٢﴾[محمد: ٢] «و کسانی‌که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و به آنچه بر محمد ( ج) نازل شده است ـ و همه از سوی پروردگارشان حق است ـ (نیز) ایمان آوردند، (الله) گناهان‌شان را از آن‌ها دور ساخت (و بخشید) و کار‌‌شان را اصلاح نمود».
یکی از نشانه‌های رحمت خداوند این است که برای طوایف و گروه‌های گمراه نشانه‌هایی قرار داده است که با دیدن آن‌ها می‌توان پی به گمراهی برد، از جمله: تناقض در اعتقادات و باورهای آن‌ها و اشکالات و سردرگمی‌هایی که در هنگام مطالعه‌ی عقاید و عبادات آن‌ها پیش می‌آید، یعنی حق برای آنکه کمترین بینش و بصیرتی داشته باشد و از الله تعالی بترسد، روشن است وگرنه خداوند آتش را خلق نمی‌کرد و آن را از ظالمین متکبر پر نمی‌کرد، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿يَوۡمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ ٱمۡتَلَأۡتِ وَتَقُولُ هَلۡ مِن مَّزِيدٖ٣٠﴾[ق: ٣٠] « (و به یاد آور) روزی‌که به جهنم می‌گوییم: آیا پر شده‌ای؟! و (او) می‌گوید: آیا هیچ افزون بر این (هم) هست؟!».
من اطمینان دارم که ندای «آیا اعتقاد من صحیح است؟» آن دسته افرادی را که قلب‌های‌شان زنده است به این سو می‌کشاند والحمد لله رب العالمین.
[٤٩٦]- سنن أبو داود، شماره: ٤٥٩٦.