دیدن خداوند متعال در روز قیامت
شیعه دیدن خداوند متعال در روز قیامت را نفی میکند؛ شیخ آنها ابن بابویه قمی در "کتاب التوحید" خود که مجلسی آن را در بحار الأنوارش جمع نموده است، بیان کرده که خداوند در قیامت دیده نمیشود و جهمیه و معتزله و دیگر فرقههای گمراه نیز چنین دیدگاهی دارند.
این درحالی است که اهل سنت تأکید میکنند که مؤمنان خداوند را در روز قیامت میبینند و دلایل بسیار زیادی از قرآن و سنت دال بر این مطلب وجود دارد و سلف صالح نیز بر آن اجماع دارند؛ اینکه مؤمنان پروردگار خود را عیان میبینند و در دیدن پروردگار خود هیچ مشکلی ندارند، همچنانکه به راحتی میتوانند خورشید و ماه شب چهارده را ببینند؛ از جمله دلایل قرآن مبنی بر رؤیت خداوند در روز قیامت این آیه است: ﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ٢٢ إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ٢٣﴾[القيامة: ٢٢-٢٣] «آن روز چهرههایی تازه (و شاداب) است. به سوی پروردگارش مینگرد». ابن عباس در تفسیر این آیه میگوید: به وجه پروردگار خود مینگرند.
از دیگر دلایل قرآنی مبنی بر رؤیت باری تعالی در قیامت این آیه میباشد: ﴿كَلَّآ إِنَّهُمۡ عَن رَّبِّهِمۡ يَوۡمَئِذٖ لَّمَحۡجُوبُونَ١٥﴾[المطففين: ١٥] «هرگز چنین نیست (که آنها میپندارند) بیگمان آنها در آن روز از (دیدار) پروردگارشان یقیناً محجوب و محرومند». امام شافعی میگوید: «این آیه بر این دلالت دارد که مؤمنان در آن روز پروردگار خود را میبینند و وجه دلالت آن از این قرار است که: وقتی دشمنان خداوند بخاطر نارضایتی خداوند متعال از آنها، از دیدن پروردگار محرومند، اولیاء و دوستان او که خداوند از آنها راضی است، میتوانند او را ببینند و اگر قرار باشد که هیچکس خداوند را نبیند، محروم ماندن از دیدار خداوند به عنوان مجازاتی برای کافران، کاری عبث و بیهوده است[٤٣٥].
یکی دیگر از دلایل رؤیت خداوند در قیامت، این آیه است که میفرماید: ﴿لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ ٱلۡحُسۡنَىٰ وَزِيَادَةٞۖ﴾[يونس: ٢٦] «برای کسانیکه نیکی کردند، پاداش نیک (= بهشت) است و افزون بر آن (=رؤیت باری تعالی است)». اگر چه معنای «زیادة» در این آیه مبهم به نظر میرسد اما در حدیث صهیب این بخش از آیه به رؤیت خداوند تفسیر شده است؛ مسلم (١٨١) در صحیحش از صهیب از پیامبر ج روایت میکند که فرمودند: «إِذَا دَخَلَ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ، قَالَ: يَقُولُ اللهُ - تَبَارَكَ وَتَعَالَى -: تُرِيدُونَ شَيْئًا أَزِيدُكُمْ؟ فَيَقُولُونَ: أَلَمْ تُبَيِّضْ وُجُوهَنَا، أَلَمْ تُدْخِلْنَا الْجَنَّةَ، وَتُنَجِّنَا مِنَ النَّارِ، قَالَ: فَيَكْشِفُ الْحِجَابَ، فَمَا أُعْطُوا شَيْئًا أَحَبَّ إِلَيْهِمْ مِنَ النَّظَرِ إِلَى رَبِّهِمْ ﻷ»: «وقتی بهشتيان وارد بهشت میشوند، خداوند متعال میفرمايد: آيا افزون بر نعمتهايی که به شما بخشيدهام، چيز ديگری میخواهيد؟ بهشتيان عرض میکنند: آيا چهرههایمان را شاداب و نورانی نکردی؟ آيا ما را به بهشت داخل نکردی و از آتش جهنم نجات ندادی؟ پيامبر ج فرمودند: آنگاه پرده برداشته میشود [و آنان به پروردگارشان نظر میکنند] و بدين ترتيب محبوبترين چيزی که به بهشتيان داده میشود، نگريستن به پروردگارشان میباشد». سپس این آیه را تلاوت کرد: ﴿لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ ٱلۡحُسۡنَىٰ وَزِيَادَةٞۖ﴾.
اهل سنت احادیث متعددی از رسول الله ج در اختیار دارند مبنی بر اینکه مؤمنان در آخرت پروردگار خود را میبینند، بلکه این روایات به درجهی تواتر رسیده است و پیروان پیامبر ج کاملا و با شرح صدر این مسأله را قبول کردهاند و و همهی آنها از پروردگار خود میخواهند از جمله کسانی باشند که در بهشت پروردگار خود را میبینند و اگر این امید نبود، از شدت حزن و اندوه، ایمان در قلبهای آنها آب میشد.
[٤٣٥]- طبقات الحنابلة، ابن ابی یعلی: ١/٢٨٢.