الشهيد
شهيد، یعنی آگاه بر همه چیز؛ خدای متعال، همه صداهای آهسته و بلند را می‌شنود و همه موجودات بزرگ و کوچک را می‌بیند. علم و آگاهی او، تمام چیزها را در برگرفته و او، بر بندگانش گواه است [۶۱].
شیخ عبدالرحمن سعدی /می‌گوید: (الرقيب)و (الشهيد)، مترادفند و هر دو، بر این دلالت می‌نمایند که شنوایی خداوند، بر شنیدنی‌ها احاطه دارد و بینایی او، تمام دیدنیها و علم و آگاهی او، همه معلومات بزرگ و کوچک را در بر دارد؛ او، به آنچه در دل خطور می‌کند، آگاه است. از اینرو به طریق اولی کارهای ظاهری را می‌بیند و به آن آگاه می‌باشد. خداوند ﻷمی‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا﴾یعنی: «خداوند، مراقب شما است».
و نیز می‌فرماید: ﴿وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ﴾﴿وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدٌ﴾[المجادلة: ۶]. یعنی: «خداوند، بر هر چیزی آگاه و ناظر است».
لذا مراقبت، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اعمال قلب، بدین معناست که خداوند با توجه به نام (رقيب)و (شهيد)پرستش شود. پس هرگاه بنده بداند که علم خداوند، حرکت‌های ظاهری و باطنی او را در بردارد و از اینرو در همه حالات خود، همواره به خاطر داشته باشد که خداوند، از کارهایش مطلع است، چنین احساسی، او را وا می‌دارد تا درون خود را از هر فکر و خیالی که خداوند را به خشم می‌آورد، محافظت نماید و نیز او را وادار می‌کند تا ظاهر خود را از هر گفتار یا کرداری که سبب ناخشنودی خداوند است، محافظت نماید و بدین سان خداوند را اینگونه پرستش کند که گویا او را می‌بیند و اگر او را نمی‌بیند، خداوند، او را می‌بیند و این، کمال احسان است [۶۲].
پس وقتی خداوند، از امور پوشیده اطلاع دارد و بر نیت‌ها و رازها آگاه است، به طریق اولی از ظواهر و امور آشکار باخبر می‌باشد. منظور از ظواهر، کارهایی است که بوسیله اعضای بدن انجام می‌شوند [۶۳]. [۶۱] تفسیر سعدی ۵/۶۲۸ و ن.ک: شرح اسم (الشهید) و (المؤمن) در مدارج السالکین. [۶۲] الحق الواضح المبین ص ۵۸-۵٩. [۶۳] شرح القصیده النونیة هراس ۲/۸۸.