شرح اسمای حسنی در پرتو قرآن و سنت

الحییّ الستير

این اسم، برگرفته از گفته پیامبر جاست که فرمود: «إن الله حيي يستحيي من عبده إذا مد يديه إليه أن يردهما صفراً» [۱۳۲]یعنی: «خداوند، دارای شرم است و هنگامی که بنده، دستانش را به سوی او دراز می‌نماید، خداوند از اینکه دست‌های او را خالی برگرداند، شرم می‌کند». و فرمود: «إن الله ﻷحليم حيي ستِّيرٌ يحب الـحياء والستر فإذا اغتسل أحدكم فليستتر» [۱۳۳]یعنی: «خداوند، حلیم و حیی و پوشاننده عیبهاست و حیا و ستر و پوشش را دوست دارد. از اینرو هریک از شما باید هنگام غسل، در پشت پرده و پوشش قرار بگیرد».

این، از رحمت، کرم، کمال و بردباری الله أاست که بنده، آشکارا در برابر او گناه می‌کند، اما الله أ، با کمال بی‌نیازیش، از رسوا کردن بنده و گرفتار نمودن او به عذاب، شرم می‌نماید. این، در حالی است که بنده، شدیداً نیازمند خداست؛ بویژه که بنده فقط با استفاده از اسبابی می‌تواند گناه کند که خداوند، آنها را به عنوان نعمت به او داده است؛ بدین صورت که بنده، با استفاده از نعمت‌های الهی، قوت می‌گیرد و به‌جای اطاعـت، نافرمانی می‌کند. با این حال، خداوند متعال، عیب بنده‌اش را می‌پوشاند و او را رسوا نمی‌کند؛ بلکه او را می‌بخشد. بدین سان خداوند، با دادن نعمت، به بندگان، محبت می‌نماید، اما آنها، با انجام گناهان، او را ناخشنود می‌نمایند. خیر و نعمت خدا، در تمام لحظات به سوی آنها سرازیر است؛ اما بدی آنها به سوی خداوند بالا می‌رود و آنها همواره از خداوند بزرگ نافرمانی می‌کنند.

خداوند ﻷاز کسی که جوانیش را در اسلام پیر نموده، شرم می‌کند که عذابش بدهد و از کسی که دست‌هایش را به سوی او بلند می‌نماید، شرم می‌نماید که دستانش را خالی برگرداند. خداوند ﻷ، بندگانش را به دعا و نیایش فرا می‌خواند و به آنها وعده اجابت می‌دهد. او، دارای شرم و پوشاننده عیب است؛ بنابراین اهل شرم و آزرم و نیز عیب پوشان را دوست می‌دارد. لذا هرکس، عیب مسلمانی را بپوشاند، خداوند در دنیا و آخرت عیب او را می‌پوشاند. خداوند، دوست ندارد که بنده‌اش، گناهی را که مرتکب شده برملا نماید؛ بلکه بنده، باید به پیشگاه خدا توبه نماید و گناهی را که انجام داده، برای مردم فاش نکند. بدترین فرد نزد خدا، کسی است که شب را در حال ارتکاب گناه سپری نموده و خداوند، راز و عیب او را پوشانده است؛ اما صبح که می‌شود، خودش، پرده و پوشش الهی را از خود کنار می‌زند و گناهش را برای مردم تعریف می‌کند.

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ ٱلۡفَٰحِشَةُ فِي ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ﴾[النور: ۱٩]. یعنی: «بی‌گمان کسانی که دوست دارند گناهان بزرگ درمیان مؤمنان پخش گردد، ایشان در دنیا و آخرت شکنجه و عذاب دردناکی دارند».

این‌ها همه برگرفته از معانی و مفاهیم حليم(بردبار) است. بردباری خداوند، کافران و فاسقان و گناهکاران را در برگرفته و نگذاشته است که عقوبت و کیفرش، زود و فوری، ستمگران را فرا بگیرد؛ لذا خداوند، به آنها مهلت می‌دهد تا توبه کنند، اما آنها که بر گناه پافشاری می‌نمایند و به سرکشی خود ادامه می‌دهند و به سوی او باز نمی‌گردند، بدانند که خداوند آنها را فراموش نکرده است؛ بلکه به آنها مهلت می‌دهد تا بلکه توبه کنند و در غیر این صورت آنان را به عذابی دردناک گرفتار می‌سازد [۱۳۴].

[۱۳۲] ابوداود ۲/٧۸ و ترمذی ۵/۵۵۶ و ابن ماجه؛ نکـ: صحیح ابن ماجه ۲/۳۳۱ و صحیح ترمذی ۳/۱٧٩. [۱۳۳] ابوداود ۴/۴۰ و نسائی ۱/۲۰۰ و بیهقی ۱/۱٩۸ و احمد ۴/۲۲۴ و هر حدیث صحیح ارواء الغلیل ٧/۳۶٧ و صحیح نسائی ۱/۸٧. [۱۳۴] الحق الواضح المبین ص ۵۴- ۵۵ با اندکی تصرف.