شرح اسمای حسنی در پرتو قرآن و سنت

الودود

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِۚ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٞ وَدُودٞ٩٠﴾[هود: ٩۰]. یعنی: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید و بعد به سوی او برگردید؛ بی‌گمان پروردگار من، بسیار مهربان و دوستدار (مؤمنان) است».

و می‌فرماید: ﴿وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلۡوَدُودُ١٤﴾[البروج: ۱۴]. یعنی: «و او، آمرزگار و دوستدار (بندگان توبه کار) است».

ودود، از وُد به معنای محبت خالص گرفته شده و ودود، یعنی دوستدار محبوب؛ پس خداوند ﻷ، پیامبرانش و ملائکه و بندگان مؤمن خود را دوست می‌دارد و آنها نیز او را دوست دارند؛ بلکه آنان هیچ چیزی را بیشتر از او دوست ندارند. محبت خدا، باید در قلب بنده بیش از محبت هر چیز دیگری باشد.

محبت الله أ، روح اعمال است و تمام بندگی ظاهری و باطنی، برآمده از محبت خداست. محبت بنده با خدایش، فضل و احسانی است از جانب خدا و بنده با تکیه بر توانایی خودش نمی‌تواند چنین کند. پس خداوند است که بنده‌اش را دوست می‌دارد و آنگاه محبت خویش را در دل او قرار می‌دهد. از اینرو وقتی خداوند، به بنده توفیق می‌دهد تا پروردگارش را دوست بدارد، آنگاه خداوند، به پاداش این محبت، محبتی دیگر نصیب او می‌نماید و این در حقیقت احسان محض است. چون سبب و مسبب را فقط او می‌آورد و از جانب اوست و منظور از آن، رد و بدل و عوض گرفتن نیست. بلکه خداوند، بندگان شکرگزار را دوست می‌دارد و تمام مصلحت‌ها، به خود بنده بر می‌گردد.

پس با برکت است خداوندی که محبت را در دل‌های مؤمنان به ودیعه نهاده، سپس آن را همواره رشد می‌دهد وتقویت می‌کند تا اینکه این محبت در دل برگزیدگان به حالتی می‌رسد که تمام دوست داشتنی‌ها در برابر آن از بین می‌روند و مشکلات برای برگزیدگان آسان می‌گردد و از مشقت عبادت‌ها لذت می‌برند.

نتیجه آن، انواع بزرگداشت‌هایی خواهد بود که خداوند به آنها ارزانی می‌کند که بالاترین آن، محبت الهی و دستیابی به رضامندی او و بهره مند شدن از قرب اوست.

محبت بنده با پروردگارش، با دو محبت از سوی پروردگار احاطه شده است: یکی اینکه خداوند، از قبل، بنده را دوست داشته و محبت خودش را در دل او قرار داده است. دیگری اینکه پس از آنکه بنده، خداوند را دوست می‌دارد، خداوند نیز او را دوست می‌دارد.

بزرگ‌ترین سببی که بنده، به وسیله آن به بزرگ‌ترین خواسته یعنی محبت پروردگارش دست می‌یابد، این است که او را به کثرت ذکر کند و او را ستایش نماید، به کثرت به سوی او برگردد، بکلی بر او توکل کند، با انجام فرائض و نوافل، خودش را به او نزدیک نماید، اقوال و افعالش را خالص به رضای خداوند بگرداند و در ظاهر و باطن از پیامبر جپیروی نماید [٧۰]. همانطور که الله أمی‌فرماید: ﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ﴾[آل عمران: ۳۱]. یعنی: «بگو: اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا، شما را دوست بدارد». [٧۰] الحق الواضح المبین ص ۶٩- ٧۰ و شرح النونیة هراس ۲/٩۶ و توضیح المقاصد ۲/۳۳۰.