اسما و صفات الهی

فهرست کتاب

مطلب دوم: همه‌ی اخبار نصوص جزو اسم‌های خداوند نيستند

مطلب دوم: همه‌ی اخبار نصوص جزو اسم‌های خداوند نيستند

ما باید بدانیم که اخبار دارای دامنه‌ی گسترده‌ای هستند حال آنکه اسماء از چنین دامنه‌ی گسترده‌ای برخوردار نیستند. خداوند در مورد خودش خبر داده که : كثير العفو، قابل التوب، فالق الحب والنوی، فالق الإصباح، محب الـمؤمنين، مبغض الكافرين، فعال لما يريد، عدو الكافرين، منعم، متفضل، مكرم، مقلب القلوبو غیره است. و برخی از علما اینها را نیز جزو اسم‌های خداوند به شمار آورده‌اند.

گفتنی است که علما دامنه‌ی اخبار را گسترش داده‌اند؛ به همین خاطر، اسم موجود، شئ و ثابت را که از باب اخبارند بر خداوند اطلاق نموده‌اند با اینکه در قرآن و سنت هم نیامده‌اند.

ابن قیم می‌گوید: «آنچه که در دایره‌ی خبر دادن از خداوند متعال قرار می‌گیرد، گسترده‌تر از دایره‌ی اسماء و صفات خداوند است. بعنوان نمونه، بوسیله‌ی کلماتی مانند شئ، موجود و قائم بنفسه می‌توانیم از خداوند خبر ‌دهیم؛ اما اینها در دایره‌ی اسماء و صفات خداوند قرار نمی‌گیرند» [۵۱].

ما باید دقت داشته باشیم که بسیاری از آنچه را که در قرآن و سنت آمده‌اند و یا نیامده‌اند ولی علما آنها را جزو نامهای خداوند شمرده‌اند، در باب خبر دادن از خداوند می‌گنجند و جزو اسمهای خداوند بحساب نمی‌آیند. اینجا نکته‌ی مهمی وجود دارد که شیخ الاسلام ابن تیمیه به آن پی برده و متذکر شده که جایز نیست از خداوند با نامی بد خبر داد؛ وی می‌گوید: «میان فرا خواندن خداوند و خبر دادن از وی تفاوت زیادی وجود دارد؛ زیرا خداوند تنها با نام‌های زیبایش فرا خوانده می‌شود؛ اما خبر دادن از او هرگز با نامی بد نمی‌تواند صورت گیرد. ولی گاهاً می‌توانیم با نامی زیبا و یا نامی غیر بد ـ هر چند به زیبا بودن آن حکم نشده باشد ـ مانند شئ، ذات و موجد از او خبر دهیم» [۵۲].

[۵۱] بدائع الفاید (۱/۱۶۱). [۵۲] مجموعه فتاوای ابن تمیمه.