اسما و صفات الهی

مطلب يازدهم: اسم‌های جامد جزو اسم‌های خداوند نيستند

اسم‌های جامدی که معنای آنها شایستگی الحاق به اسم‌های خداوند را ندارند، جزو اسم‌های خداوند به حساب نمی‌آیند؛ زیرا اسم‌های خداوند اعلام و اوصاف‌اند.

بنابراین، الدهر، الأبد، الأمد، الشئ و العین نام خداوند شمرده نمی‌شوند؛ زیرا دهر و ابد و أمد نامهایی برای زمان هستند. خداوند متعال از زبان منکران حیات مجدد و قیامت می‌فرماید:

﴿وَقَالُواْ مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا نَمُوتُ وَنَحۡيَا وَمَا يُهۡلِكُنَآ إِلَّا ٱلدَّهۡرُ﴾[الجاثیۀ: ۲۴].

«منکران رستاخیز می‌گویند: حیاتی جز همین زندگی دنیا که در آن بسر می‌بریم در کار نیست. گروهی از ما می‌میرند و گروهی جای ایشان را می‌گیرند و جز طبیعت و روزگار، ما را هلاک نمی‌سازد».

چه بسا برخی اعتراض کنند و بگویند: در صحیح بخاری از ابوهریره روایت شده است که پیامبر اکرم صفرمود:‌ «لَا تَقُولُوا خَيْبَةَ الدَّهْرِ، فَإِنَّ اللهَ هُوَ الدَّهْرُ» [۶۰]. «هیچ یک از شما نگوید: ای بلای روزگار؛ زیرا روزگار، همان خداوند است».

همچنین در صحیح مسلم از ابوهریره سروایت است که رسول الله صفرمود: «لَا يَسُبُّ أَحَدُكُمْ الدَّهْرَ، فَإِنَّ اللهَ هُوَ الدَّهْرُ» [۶۱]. «هیچ یک از شما به روزگار دشنام ندهد؛ زیرا روزگار، همان خداونداست».

همچنین پیامبر اکرم صدر حدیث قدسی می‌گوید: خداوند ﻷفرمود:

«يُؤْذِينِي ابْنُ آدَمَ، يَسُبُّ الدَّهْرَ، وَأَنَا الدَّهْرُ، بِيَدِي الْأَمْرُ، أُقَلِّبُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ» [۶۲]. «فرزند آدم مرا ناراحت می‌کند؛ او به روزگار دشنام می‌دهد؛ حال آنکه من روزگار هستم. کارها در دست من است؛ شب و روز را من به گردش در می‌آورم».

در جواب آنها می‌گوییم: انسان در حقیقت، کسی را بد و بی‌راه می‌گوید که او را دچار بلا و مصیبت نموده است و تصورش این است که این بلاها را روزگار به سرش آورده است. اما حقیقت این است که همه‌ی اینها را خداوند ایجاد نموده؛ زیرا تنها او است که امور آنها و هستی را اداره می‌نماید، او است که بعضیها را بلند و بزرگ و بعضیها را پست و خوار می‌گرداند، او است که به هر کسی که بخواهد روزی می‌دهد یا محروم می‌گرداند و او است که بعضیها را شادمان و بعضیها را زنده می‌نماید، تنها او است که شب و روز را پی‌درپی به وجود می‌آورد. پس اگر انسانی به کسی که این کارها را نجام می‌دهد، دشنام دهد، در حقیقت خداوند را دشنام داده است، هر چند که آنرا زمان یا روزگار نام نهد؛ زیرا انجام دهنده‌ی حقیقی خداوند است و او در نسبت دادن این افعال به زمان وروزگار دچار اشتباه شده است.

[۶۰] صحیح بخارى (۶۱۸۲). و نگا: مشکاة المصابیح (۲/۵۶۷) شماره (۴۷۶۳). [۶۱] صحیح مسلم (۶۰۰۴). و نگا: مشکاة المصابیح (۲/۵۶۷) شماره (۴۷۶۴). [۶۲] صحیح بخارى (۴۵۴۹) و صحیح مسلم (۶۰۰۰).