خویشاوندیهای سببی میان ابوبکر و اهل بیت:
روابط میان منزل نبوت و منزل ابوبکر بسیار محکم و قوی بود به طوری که هیچ گونه اختلاف و دوری در میان آنها نبود، هرچند اسطورهها و اباطیلی را برخلاف این بافتهاند: ﴿وَإِنَّ أَوۡهَنَ ٱلۡبُيُوتِ لَبَيۡتُ ٱلۡعَنكَبُوتِۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ٤١﴾[العنكبوت: ۴۱]. «به راستی که سستترین خانهها خانهی عنکبوت است اگر بدانند».
عایشه صدیقه، دختر ابوبکر صدیق و همسر پیامبر ج، از محبوبترین افراد، نزد علی بود. بگذار حسودان بسوزند و مخالفان غرق شوند، اما این حقیقتی ثابت است. عایشه به شهادت قرآن، پاک و مطهر بود هرچند باطلگرایان و مخالفان، آن را انکار کنند.
اسماء بنت عمیس، همان کسی که اندکی قبل ذکر آن گذشت، همسر جعفر ابن ابی طالب برادر علی بود. هنگامی که جعفر درگذشت، ابوبکر با او ازدواج کرد و صاحب پسری به نام محمد شدند، که علی او را والی مصر کرده بود، و هنگامی که ابوبکر درگذشت، علی بن ابی طالب با او ازدواج کرد و از او صاحب پسری به نام یحیی شد.
یکی از نوههای ابوبکر صدیق با محمد باقر – امام پنجم شیعیان و نوهی علیس– ازدواج کرد. همچنانکه کلینی در اصول خود تحت عنوان فرزندان جعفر، بیان میکند: «ابوعبدالله÷در سال ۸۳ به دنیا آمد و در شوال ۱۴۸ درگذشت. او ۶۵ سال سن داشت و در بقیع دفن شد؛ همان قبری که پدرش و جدش و حسن بن علی÷و مادرش، ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابیبکر و مادرش، اسماء بنت عبدالرحمن بن ابیبکر، دفن شده بودند». [۱۸۶]
ابن عنبه [۱۸۷]میگوید: مادر جعفر، ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر بود . مادر او نیز، اسماء بنت عبدالرحمن بنابی بکر بود. به همین دلیل امام صادق گفته است: ابوبکر دو بار مرا به دنیا آورده است.
همچنانکه قاسم بن محمد بن ابی بکر، نوهی حضرت ابوبکرسبوده و علی بن حسین بن علی بن ابی طالب، نوهی حضرت علیسبوده است و هردو پسر خاله بودند؛ همچنانکه مفید وقتی از علی بن حسین سخن به میان میآورد، میگوید: امامِ بعد از حسن بن علی÷، پسرش ابو محمد، علی بن حسین مشهور به زین العابدین÷بود. که او نیز، کنیهی ابو الحسن داشت. و مادرش «شاه زنان» دختر یزد گرد بن شهریار بن خسرو پرویز بوده است. گفته میشود که اسم او شهربانو بود.
امیر المؤمنین، حضرت علی حریث بن جابر حنفی را والی شرق کرده بود. او دو دختر یزد گرد بن شهریار بن خسرو را نزد علی فرستاد که یکی از آنها (شاه زنان) را پسرش حسین، عقد کرد که زین العابدین از وی به دنیا آمد و دیگری را محمد بن ابیبکر عقد کرد که قاسم بن محمد بن ابی بکر را به دنیا آورد. پس قاسم و زین العابدین پسر خاله هستند. [۱۸۸]
مجلسی آن را در جلاء العیون بیان کرده و روایاتی را که مفید و ابن بابویه آوردهاند، صحیح دانسته است؛ مبنی بر اینکه شهربانو در زمان خلافت حضرت علی اسیر نشد، آن طور که مفید میگوید و در زمان خلافت حضرت عثمان اسیر نشد چنانکه ابن بابویه قمی میگوید، بلکه چنانکه قطب راوندی [۱۸۹]روایت کرده در زمان خلافت حضرت عمر اسیر شد. سپس بعد از آن اعتراف میکند که قاسم بن محمد بن ابی بکر و زین العابدین بن حسین بن علی پسر خاله بودند. [۱۹۰]
نسبشناسان و مورخین، قرابت دیگری را ذکر میکنند و آن ازدواج حفصه، دختر عبدالرحمن پسر ابوبکر صدیق با حسین بن علی بن ابی طالبساست که بعد یا قبل از عبدالله بن زبیر بوده است.
محمد بن ابیبکر از اسماء بنت عمیس است که فرزند خواندهی حضرت علی و محبوب وی بود و ولایت مصر را در زمان خود به او سپرد.
حضرت علی÷میگوید: محمد، پسر من از پشت ابوبکر است. [۱۹۱]
از نشانههای محبت اهل بیت نسبت به ابوبکر صدیق و دوستی و صمیمیتی که میانشان بود، این است که آنها فرزندانشان را به نام ابوبکر مینامیدند. نخستین آنها علی بن ابیطالب است که یکی از فرزندانش را ابوبکر نامیده چنانکه مفید تحت عنوان «بیان اولاد امیر المؤمنین و تعداد آنها و اسامی آنها و خلاصهای از سرگذشت آنها» میگوید:
«... ۱۲- محمد اصغر با کنیهی ابوبکر ۱۳- عبیدالله که هردو همراه برادرشان، حسین شهید شدند و از یک مادر، به نام لیلی دختر مسعود دارمی بودند.» [۱۹۲]
یعقوبی میگوید: علی چهارده فرزند پسر به نامهای حسن و حسین و ... و عبیدالله و ابوبکر- این دو نفر فرزند نداشتند- داشته که مادر این دو نفر، یعلی دختر مسعود حنظلی از طایفهی بنیتمیم بود. [۱۹۳]
اصفهانی در «مقاتل الطالبین» تحت عنوان «بیان خبر حسین بن علی بن ابیطالب و محل شهادت وی و کسانی که از خانوادهاش به همراه وی کشته شدند» میگوید: از جمله خانوادهی وی «ابوبکر بن علی بن ابیطالب و مادرش؛ یعلی، دختر مسعود بوده است ... ابوجعفر میگوید: مردی همدانی او را به قتل رساند. مدائنی میگوید: او در میدان جنگ پیدا شد و معلوم نبود که چه کسی او را کشته است.» [۱۹۴]
آیا اینها دلیل بر عشق و علاقه و برادری و احترام حضرت علی به حضرت ابوبکرسنیست؟
شایان ذکر است که این فرزند پس از به خلافت رسیدن حضرت ابوبکر، بلکه پس از وفات ابوبکر بود. این قضیه بدیهی و مسلم است.
آیا این عشق و علاقه به ابوبکر در میان شیعیانی که ادعای عشق به علی و اولادش را دارند، وجود دارد تا فردی از خود را ابوبکر بنامند؟ آیا آنها پیرو علی هستند یا مخالف او؟ میخواهیم توجه شما را به این نکته جلب کنیم که علی جز به دلیل مبارکی و تبرّک و عشق و علاقه و وفاداری، نام فرزندش را ابوبکر ننهاد به طوری که در میان بنیهاشم کسی قبل از علی وجود نداشت که فرزندش را به این نام، نامگذاری کند. – طبق شناخت و مطالعهای که از کتابهای شیعه داریم–.
تنها علی، به این مبارکی و تبرّک و اظهار محبت و عشق و علاقه بسنده نکرد بلکه پس از وی فرزندانش نیز، این روند را ادامه دادند.
این فرزند بزرگ علی و پسر فاطمه و نوهی رسول الله ج، حسن بن علی – امام معصوم دوم شیعیان– است که طبق آنچه یعقوبی میگوید، یکی از فرزندانش را ابوبکر نام مینهد.
«حسن هشت فرزند پسر داشت که عبارتند از: حسن بن حسن که خوله مادرش بود ... و ابوبکر و عبدالرحمن و طلحه و زبیر.» [۱۹۵]
اصفهانی میگوید: ابوبکر بن حسن بن علی بن ابیطالب نیز، از جمله کسانی بود که همراه حسین در کربلا شهید شد. [۱۹۶]
حسین بن علی نیز، یکی از پسرانش را ابوبکر نام مینهد. همچنانکه مورخ شیعی، مشهور به مسعودی در «التنبیه والإشراف» و هنگام بیان کشتهشدگان کربلا به همراه حسین از او نام میبرد.
«کسانی که در کربلاء کشته شدند و فرزند حسین بودند سه نفر بودند: علی اکبر و عبدالله که کودک بود و ابوبکر. اینان فرزندان حسین بن علی بودند.» [۱۹۷]
بعضی گفتهاند که زین العابدین کنیهاش ابوبکر بوده است. [۱۹۸]
همچنین حسن بن حسن بن علی؛ یعنی، نوهی علی بن ابیطالب یکی از پسرانش را ابوبکر نام نهاد. همچنانکه اصفهانی از محمد بن علی حمزه علوی روایت میکند که او همراه ابراهیم بن حسن بن حسن بن علی بن ابیطالب کشته شد و او ابوبکر بن حسن بن حسن بود.
امام هفتم شیعیان، امام موسی بن جعفر ملقب به کاظم نیز، یکی از پسرانش را ابوبکر نام نهاد.
اصفهانی میگوید: که پسر او، علی – امام هشتم شیعیان – نیز، کنیهی ابوبکر داشت، و از عیسی بن مهران از ابوصلت هروی روایت میکند که گفت: روزی مأمون دربارهی مسألهای از من پرسید و من گفتم: ابوبکر ما باید آن را حل کند. عیسی بن مهران میگوید: به ابوصلت گفتم: ابوبکر شما کیست؟ گفت: علی بن موسی الرضا که کنیهی ابوبکر داشت و مادرش کنیز بود. [۱۹۹]
شایان ذکر است که موسی کاظم یکی از دخترانش را به نام دختر ابوبکر صدیق، عایشهی صدیقه نامید؛ همچنانکه مفید تحت عنوان «بیان تعداد اولاد موسی بن جعفر و نگاهی به اخبار آنها» آورده است.
ابوالحسن موسی÷ ۳۷ فرزند دختر و پسر داشت که از جملهی آنها علی بن موسی الرضا÷ و فاطمه و .... و عایشه و ام سلمه بودند. [۲۰۰]
همچنانکه جد وی علی بن حسین یکی از دخترانش را عایشه نامیده بود. [۲۰۱]
همچنین، علی بن محمد هادی ابوالحسن ـ امام دهم شیعیان ـ یکی از دخترانش را عایشه نامیده بود. مفید میگوید: ابوالحسن÷ در رجب سال ۳۵۴هـ درگذشت و در خانهی خود، سامراء دفن شد و فرزندانی از او به نامهای ابومحمد حسن، پسرش و... دخترش، عایشه به جای ماند. [۲۰۲]
پیش از اینکه به این بحث خاتمه دهیم، دوست داریم بگوییم: بسیاری از بنیهاشم خود یا فرزندان خود را ابوبکر نام نهادند. از آن جمله برادرزادهی حضرت علی؛ یعنی عبدالله بن جعفر طیار بن ابیطالب است که یکی از پسرانش را ابوبکر نامید؛ همان طور که اصفهانی میگوید:
«ابوبکر بن عبدالله بن جعفر بن ابیطالب در جنگ حره در حادثهی میان مسرف بن عقبه و اهل مدینه کشته شد.
این یکی از نشانههای عشق و علاقه و صمیمیت میان اصحاب بود که برخلاف پندار شیعیان امروز است؛ زیرا معتقدند میان اصحاب دشمنی و کینهتوزی و جنگ و جدال همیشگی بوده است.
[۱۸۶] الاصول فی الکافی (کتاب الحجة) ،ج۱، ص۴۷۲. مانند این در کتاب الفرق از نوبختی وجود دارد. [۱۸۷] جمال الدین احمد بن علی بن حسین حسنی، صاحب کتاب عمدة الطالب میباشد. قمی دربارهاش میگوید: او سیدی گرانقدر و علامهای نسب شناس بود. وی از علمای امامیه بود، که ۱۲ سال در فقه و حدیث و نسب، شاگرد ابو معیة بوده است. وی در کرمان به سال ۸۲۸ درگذشت. (الکنی و الألقاب ۱/۳۵۰ و أعیان الشیعة ص۳۵ تحت عنوان نسب شناسان شیعه). [۱۸۸] - مفید، الإرشاد، ص۲۵۳، همچنین در کشف الغمة و منتهی الآمال از شیخ عباس قمی ۲/۳ آمده است. [۱۸۹] - سعید بن هبة الله بن حسن در قرن ششم هجری متولد شد و به سال ۵۷۳ در قم درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد. او عالم متبحر و فقیه و محدث محقق و مورد اعتماد بود. وی صاحب کتاب «الخرائج و الجرائح» و «قصص الأنبیاء» و «شرح نهج البلاغة» بود و از محدثین بزرگ شیعه به شمار میرود. (الکنی و الألقاب،۳/۵۸). [۱۹۰] - جلاء العیون، ص۶۷۳و۶۷۴ . [۱۹۱] - دنبلی شیعی، الدرة النجفیة. شرح نهج البلاغة، ایران، ص۱۱۳. [۱۹۲] - الإرشاد، ص۱۸۶. [۱۹۳] - تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۱۳. [۱۹۴] - ابوالفرج اصفهانی شیعی، مقاتل الطالبین، بیروت، دارالمعرفة، ص۱۴۲. مانند این در کشف الغمة، ج۲، ص۶۴ و جلاء العیون از مجلسی، ص۵۸۲ آمده است. [۱۹۵] - تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۲۸. منتهی الآمال، ج۱، ص۲۴۰. [۱۹۶] - مقاتل الطالبین، ص۸۷ . [۱۹۷] - التنبیه و الاشراف، ص۲۶۳ . [۱۹۸] - کشف الغمة، ج۲، ص۷۴ . [۱۹۹] - مقاتل الطالبین، ص۵۶۱ و۵۶۲ . [۲۰۰] - الإرشاد، ص۳۰۲ و ۳۰۳. الفصول المهمة،۲۴۲. کشف الغمة، ج۲، ص۲۳۷. [۲۰۱] - کشف الغمة، ج۲، ص۹۰ . [۲۰۲] - کشف الغمة، ص۳۳۴. الفصول المهمة، ص۲۸۳.