العواصم من القواصم

[جاهلیت بر تعصب بنا شده بود و مسلمانان بعد از وفات رسول خدا جپراکنده و گروه گروه شدند]

جاهلیت بر تعصب بنا شده بود و بر طبق آن با یکدیگر رفتار می‌کردند. و هنگامی که اسلام به حق آمده و خداوند منت خویش را بر خلق بروز داد، خداوند فرمود:

﴿وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ إِذۡ كُنتُمۡ أَعۡدَآءٗ فَأَلَّفَ بَيۡنَ قُلُوبِكُمۡ فَأَصۡبَحۡتُم بِنِعۡمَتِهِۦٓ إِخۡوَٰنٗا﴾[آل عمران: ۱۰۳].

و به پیامبر خویش فرمود:

﴿لَوۡ أَنفَقۡتَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا مَّآ أَلَّفۡتَ بَيۡنَ قُلُوبِهِمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ أَلَّفَ بَيۡنَهُمۡ﴾[الأنفال: ۶۳].

پس برکت نبی جآنان را بگرد خویش جمع نموده، و قلوب آنان را اصلاح نموده و دشمنیهای آنان را از بین می‌برد.

و آنگاه خداوند رسول خویش جرا از میان آنان بر گرفت. و نفوس به اضطراب نشست، اما چون میزان قائم بود، همه چیز برسر جای خویش بود. و هنگامی که میزان از میان برداشته شد. همانگونه که در حدیث آمده است – خداوند ألفت را از قلوب برگرفته، و اختلاف بر آنان سایه افکند. تا اینکه با قتل عثمان این اختلاف و تقاطع به اوج خویش رسیده و کار به هرج و مرج انجامید. و مردم پراکنده شده و گروه گروه شدند. بطوری که در وادی تعصب وقومیت دست و پا می‌زدند.