مقدمه شیخ محمود مهدی استانبولی
به راستی که امروز همه مسلمانان – بلکه باید گفت همه انسانیت – محتاج آنند که فضائل اصحاب رسول خدا ج، کرم معدن آنها، و اثر تربیت آن بزرگوار جدر آنان را بشناسند، و بدانند که آنان بر چه علو منزلتی بودند که «نسل الگو» در تاریخ انسانیت نام گرفتند.
جوانان مسلمان از اینکه نتوانسته‌اند در اسلام خویش به آن نسل الگو اقتدا کنند، معذورند. چون خبرهای واصله از آنان را زنگاری از تحریف و تزویر و زیاده و سوء تأویل پوشانیده و از سوی کسانی اعمال شده است که قلوبی آکنده از بغض بر مؤمنین را در سینه می‌پرورانده‌اند، تا جایی که حتی نعمت ایمان را نیز از آنان سلب نموده‌اند.
امروزه برای کسی که تاریخ صدر اسلام را تصحیح کند، این مسئله فرضی دینی، قومی، و وطنی محسوب شده و از والاترین عبادت‌ها به شمار می‌رود. پس باید به این کار مبادرت ورزند، و به آنان اقتدا نمایند و سیرت خویش را به صلاحِ سیرت ایشان تصحیح کنند.
این توجیه ما را به یاد سخنی از صحابی جلیل «جابربن عبدالله» سمی‌اندازد:
«هنگامی که آخرِ این امت، ابتدای آن را لعنت کند، پس هر کسی که علمی نزد خویش دارد، آن را ظاهر سازد. چون در آن روز، پنهان‌کننده علم همانند کسی است که قرآن نازل بر محمد جرا کتمان می‌کند».
اولین کسی که در راه قیام به این واجب گام برداشت، علامه قاضی «ابوبکر بن العربی»/بود که در کتاب عظیم خویش «العواصم من القواصم» در نگرشی به موضع صحابه پس از وفات نبی و تبرئه آنان از آنچه ملحدان و مفسدان و گمراه‌کنندگان به آنان نسبت می‌دهند، به این عمل مبادرت نمود.
او در این کتاب خویش، نور حق را پس از اینکه نزدیک بود از روشنایی بیافتد ظاهر نموده و باطل را سرافکنده کرده است؛ چون در هر صورت، باطل رفتنی است.
پس برای این عالمِ خوابیده در مرقد دعای خویش را هدیه نموده و از خداوند می‌خواهیم که بر او باران رحمت ببارد؛ چه، او به این کتاب، همانند بدر بود که در سیاهی شب، راه‌گم‌کرده را دلیل و نشانه بود، و همانند بارانی بود که بر زمینی مستعد باریدن گرفته، و از آن زوجه بهیج روییدن گرفت.
و بسیار عجیب است که علمای مسلمین کتاب «العواصم من القواصم»۱را فراموش کردند و در نتیجه، نسل‌های مسلمان، حقیقت را که بر سفره خائنان و دسیسه‌گران بر ضد اسلام قربانی می‌شد از یاد بردند و بدین وسیله، مفسدان که این نسل را از سیرتِ آن نسل نمونه منزجر نموده و نسل جدید را گمراه سازند، تا مبادا بتوانند به آن اقتدا نموده و به آن ملحق گردند و بدین طریق به مجد و عظمت دست یافته و سیرت اسلام اولین را تازه کنند.
به همین خاطر بود که تصمیم گرفتیم تا این کتاب عظیم را به خوانندگان تقدیم نموده، و آرزومندیم که این کتاب را به فرزندان خویش بسپارند تا از افکار نادرستی که به سبب کتاب‌های در دسترس آنان – اعم از درسی و تاریخی – به ذهنشان راه یافته است خلاصی یابند، و از سیرت صحابه به همان سویی که شوق در جهاد و بوی بهشت وجود دارد گام بردارنند.
آنچه که به این کتاب زیبایی و نفع و وضوح بیشتری می‌دهد تعلیقات فقید اسلام، علامه محب‌الدین الخطیب /می‌باشد که از خداوند خواهانیم که او را جزای خیر داده و در فسیح جناتش سکنی دهد.
ما نیز به نوبه خود برخی از تحقیقات حدیثی و تاریخی را به این کتاب افزودیم تا بدین وسیله تبدیل به کتابی علمی و وثیقه‌ای تاریخی گردد که نظیر آن کمتر یافت می‌شود.
و از خداوند سبحان خواهانیم که این کتاب را پر از نفع گردانیده و ثوابش را برای روزی ذخیره سازد که: ﴿لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ ٨٨ إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ ٨٩﴾.
محمد مهدی استانبولی
[۱] مقصود از نام این کتاب یعنی العواصم من القواصم: حقایقی است که مسلمان را از افترائات مفسدان، که همان قاصمه ویرانگر است، مصون داشته و از کذب و دروغ آنان پرده برمی‌دارد و آن را نابود می‌کند.