نماز پیامبر صلی الله علیه وسلم

قرائت آیات پس از فاتحه در دو رکعت آخر نماز

پیامبر دو رکعت آخر را به اندازۀ نیمی از دو رکعت اول، یعنی به اندازه پانزده آیه کوتاه‌تر ادا می‌کرد [۲۷۳]، چه بسا به خواندن فاتحه بسنده می‌کرد [۲۷۴]. و گاهی آیه را به گوش دیگران می‌رساند [۲۷۵]، گاهی از وی زمزمۀ ﴿سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى١﴾و ﴿هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ الْغَاشِيَةِ١﴾را می‌شنیدند [۲۷۶]، و گاهی سوره‌هایی چون ﴿وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ١﴾و ﴿وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِقِ١﴾را می‌خواند [۲۷۷], گاهی هم سوره‌هایی چون ﴿وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى١﴾را می‌خواند [۲۷۸].

[۲۷۳] احمد و مسلم روایت کرده‌اند. این حدیث دلیلی است بر اینکه خواندن سوره علاوه بر فاتحه در دو رکعت آخر سنت است. گروهی از صحابه نیز این دیدگاه را داشته‌اند، از جمله آنان ابوبکر صدیق است. امام شافعی نیز همین عقیده را دارد؛ چه در مورد نماز ظهر و چه غیر آن، از علمای متأخر ما ابوالحسنات لکنوی همین دیدگاه را ابراز داشته است. وی در «التعلیق الممجد علی موطأ محمد» (ص ۱۰۲) می‌گوید: بعضی از دوستان ما (احناف) در این باره کاری شگفت کرده‌اند، بدین گونه که سجده سهو را در تلافی قرائت سوره در دو رکعت آخر واجب دانسته‌اند و شارحان «المنیة» ابراهیم حلبی و ابن أمیر حاج و دیگران به بهترین وجهی این نظر را رد کرده‌اند. بی‌گمان کسی که چنین پنداری دارد یا از این حدیث مطلع نیست یا اطلاع دارد و بدان وقعی نمی‌نهد. [۲۷۴] بخاری و مسلم. [۲۷۵] بخاری و مسلم. [۲۷۶] ابن خزیمه در صحیحش (۱/۶۷/۲) و ضیاء مقدسی در «المختاره» با سند صحیح. [۲۷۷] بخاری در «جزء القراءة» آورده است. ترمذی نیز آورده و صحیحش دانسته است. [۲۷۸] مسلم و طیالسی.