آیا همسران رسول الله جاز اهل بیت ایشان هستند؟
ما اگر بر ای یافتن جواب این سؤال به زبان عربی مراجعه کنیم و به آن آیاتی از قرآن مجید که در آن‌ها کلمه «اهل» بکار برده شده نظری بیافکنیم، می‌توانیم پی ببریم همسران رسول الله جنخستین کسانی هستند که از اهل بیت ایشان محسوب می‌گردند.
در فرهنگ‌های زبان عربی در مورد معنی کلمه «اهل» اینگونه گفته شده است:
«اهل امر یعنی مسئولین امر. اهل خانه یعنی ساکنین خانه. اهل مذهب یعنی پیروان آن. اهل مرد یعنی همسر او» [۲۸۷].
زمخشری در این رابطه می‌گوید: «تاهل یعنی (آن مرد) ازدواج کرد» [۲۸۸].
خلیل بن احمد نیز در مورد معنی کلمه «اهل» می‌گوید: «اهل مرد، همسر او است. و تاهل بمعنی ازدواج می‌باشد» [۲۸۹].
در فرهنگ‌های زبان فارسی همچون فرهنگ معین نیز در مورد معنی «تاهل» گفته شده: «زناشویی کردن، زن گرفتن، دارای عیال و اولاد شدن».
پس از دانستن این مطلب که در زبان عربی اساسی‌ترین معنی کلمه «اهل» همسر می‌باشد، بیایید نظری بر آیات قرآن مجید بیافکنیم و ببینیم این کلمه در قرآن مجید به چه معنایی بکار برده شده است.
خداوند متعال در سوره هود در مورد قصه ابراهیم ÷می‌فرماید:
﴿وَٱمۡرَأَتُهُۥ قَآئِمَةٞ فَضَحِكَتۡ فَبَشَّرۡنَٰهَا بِإِسۡحَٰقَ وَمِن وَرَآءِ إِسۡحَٰقَ يَعۡقُوبَ ٧١ قَالَتۡ يَٰوَيۡلَتَىٰٓ ءَأَلِدُ وَأَنَا۠ عَجُوزٞ وَهَٰذَا بَعۡلِي شَيۡخًاۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَيۡءٌ عَجِيبٞ ٧٢ قَالُوٓاْ أَتَعۡجَبِينَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِۖ رَحۡمَتُ ٱللَّهِ وَبَرَكَٰتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِۚ إِنَّهُۥ حَمِيدٞ مَّجِيدٞ ٧٣﴾[هود: ۷۱-۷۳].
«(در آن حال) همسر ابراهیم ایستاده بود. او (از شنیدن خبر فرا رسیدن عذاب قوم لوط) لبخندی بر لب زد. ما او را به فرزندی بنام اسحق و از اسحق به نوه ای بنام یعقوب بشارت دادیم. همسر ابراهیم گفت: وای بر من، آیا ممکن است من که زنی سالخورده و دارای شوهری پیر هستم، فرزندی به دنیا آورم؟ براستی این مسأله بسیار شگفت انگیز است. فرشتگان به او گفتند: آیا از کار و اراده خداوند تعجب می‌کنی؟ رحمت و برکات خداوند بر شما باد ای اهل بیت».
در این آیه بوضوح می‌بینیم که چگونه همسر ابراهیم ÷بعنوان اهل بیت ایشان معرفی شده و در مورد ایشان ضمیر جمع مذکر «علیکم» بکار برده شده است.
همچنین خداوند متعال در مورد قسمتی از داستان زندگی موسی ÷فرموده است:
﴿۞فَلَمَّا قَضَىٰ مُوسَى ٱلۡأَجَلَ وَسَارَ بِأَهۡلِهِۦٓ ءَانَسَ مِن جَانِبِ ٱلطُّورِ نَارٗاۖ قَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا﴾[القصص: ۲۹].
«هنگامیکه موسی مدت مورد اتفاق را (در خدمت شعیب) به پایان رساند، با همسر خود (بسوی مصر) براه افتاد. او در راه، آتشی را از جهت کوه طور مشاهده کرد. او به اهل خود گفت: من آتشی مشاهده کرده‌ام. شما اینجا منتظر باشید (تا من خبری کسب کنم».
در این آیه نیز می‌بینیم خداوند متعال به هنگام سخن در مورد همسر موسی ÷از او بعنوان اهل موسی یاد می‌کند. چون بنابر اقوال تمام مفسرین مراد از اهل موسی، همسر ایشان می‌باشد. زیرا هیچکس دیگری در این سفر به همراه ایشان نبوده است.
طبرسی یکی از مفسرین شیعه در مورد تفسیر قول خداوند در سوره نمل: ﴿إِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِأَهۡلِهِۦٓ﴾[النمل: ۷]. می‌گوید: «موسی به همسر خود، یعنی دختر شعیب گفت...» [۲۹۰].
و در سوره احزاب نیز می‌بینیم خداوند متعال از همسران رسول الله جبعنوان اهل بیت ایشان نام برده است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّأَزۡوَٰجِكَ إِن كُنتُنَّ تُرِدۡنَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا وَزِينَتَهَا فَتَعَالَيۡنَ أُمَتِّعۡكُنَّ وَأُسَرِّحۡكُنَّ سَرَاحٗا جَمِيلٗا ٢٨ وَإِن كُنتُنَّ تُرِدۡنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَ فَإِنَّ ٱللَّهَ أَعَدَّ لِلۡمُحۡسِنَٰتِ مِنكُنَّ أَجۡرًا عَظِيمٗا ٢٩ يَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِيِّ مَن يَأۡتِ مِنكُنَّ بِفَٰحِشَةٖ مُّبَيِّنَةٖ يُضَٰعَفۡ لَهَا ٱلۡعَذَابُ ضِعۡفَيۡنِۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٗا ٣٠ ۞وَمَن يَقۡنُتۡ مِنكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَتَعۡمَلۡ صَٰلِحٗا نُّؤۡتِهَآ أَجۡرَهَا مَرَّتَيۡنِ وَأَعۡتَدۡنَا لَهَا رِزۡقٗا كَرِيمٗا ٣١ يَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِيِّ لَسۡتُنَّ كَأَحَدٖ مِّنَ ٱلنِّسَآءِ إِنِ ٱتَّقَيۡتُنَّۚ فَلَا تَخۡضَعۡنَ بِٱلۡقَوۡلِ فَيَطۡمَعَ ٱلَّذِي فِي قَلۡبِهِۦ مَرَضٞ وَقُلۡنَ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا ٣٢ وَقَرۡنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجۡنَ تَبَرُّجَ ٱلۡجَٰهِلِيَّةِ ٱلۡأُولَىٰۖ وَأَقِمۡنَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتِينَ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِعۡنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذۡهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا ٣٣ وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا ٣٤﴾[الأحزاب: ۲۸-۳۴].
«ای پیامبر، به همسران خود بگو: اگر به دنبال زندگی دنیوی و خوشیهای آن هستید، بیایید تا شما را متاعی داده و به نیکی طلاقتان دهم. و اگر خداوند و پیامبر و آخرت را خواهانید، بدانید خداوند برای آن عده از شما که راه احسان و نیکو کاری پیش گیرند اجر و پاداش عظیمی مهیا ساخته است. ای همسران پیامبر، هر آنکس از شما مرتکب گناه و معصیتی گردد، عذاب و عقاب او، دو برابر عقاب دیگران خواهد بود و این کار برای خداوند بسیار سهل و میسور است.
ای همسران پیامبر، هر آنکس از شما فرمانبردار او امر خداوند و پیامبر گردد و عمل صالح و نیکو انجام دهد، پاداش او را دو برابر خواهیم داد و برای او (در بهشت) رزق و روزی نیکو یی مهیا ساخته‌ایم.
ای همسران پیامبر، اگر شما راه تقوی و پرهیزکاری پیش گیرید هرگز همانند سایر زنان صالحه نخواهید بود (بلکه مقام و منزلتی رفیع تر خواهید داشت). شما هرگز با لطافت و ناز سخن مرانید، تا مبادا آنکس که دلش بیمار (هوی و هوس) است به طمع افتد. بلکه بر شما است که با متانت و شایستگی سخن گویید. و در خانه هایتان بنشینید و هرگز بدن خود را همانند تبرجی که در زمان جاهلیت صورت می‌گرفت مکشوف مسازید. نماز بپا دارید و زکات دهید و از خداوند و پیامبر او فرمانبرداری کنید. ای اهل بیت پیامبر، همانا خداوند می‌خواهد گناه و معصیت را از شما دور سازد و پاک و منزه‌تان گرداند. بر شما است آنچه از آیات و احادیث که در خانه هایتان تلاوت می‌شود را خوانده و بیاد بسپارید. براستی که خداوند بر همه چیز آگاه بوده و به تمام امور دانا است».
در این آیات نیز می‌بینیم خداوند متعال پس از اینکه در چند آیه ارشاداتی را خطاب به همسران رسول الله جبیان داشته است، در آیه شماره ۳۳ آن‌ها را با عبارت «اهل بیت» مورد خطاب قرار می‌دهد که این خود مهر تأییدی است بر اینکه همسران پیامبر جدر طلیعه اهل بیت ایشان قرار دارند.
البته بوده‌اند و هستند دجالانی که ظالمانه و مغرضانه سعی بر آن دارند که زیر پا گذاشتن مدلولات کلمات عربی و با نادیده گرفتن آیات بسیاری از قرآن مجید، همسران رسول الله جرا از دایره اهل بیت ایشان خارج سازند. بعنوان مثال آن‌ها در مورد آیه ۳۳ سوره احزاب می‌گویند اگر مراد از اهل بیت رسول الله جهمسران ایشان می‌بودند پس چرا آن‌ها با صیغه مؤنث «عنکن» و «یطهرکن» مورد خطاب قرار نگرفته‌اند؟
جواب اینگونه سؤال‌ها بسیار آسانتر از آن است که بتوان تصور کرد مطرح کنندگان آن پاسخ آن را ندانند. این ضمائر به این سبب بصورت مذکر بکار رفته‌اند چون در مورد کلمه «اهل» که مذکر مجازی است بکار برده شده‌اند. در آیات پیشین نیز دیدیم به هنگام سخن در مورد همسر ابراهیم و همسر موسی ‘ضمیر مذکر بکار برده شد. و علاوه بر این همه ما می‌دانیم در قرآن مجید هنگامیکه مردان و زنان با هم مورد خطاب قرار می‌گیرند از صیغه جمع مذکر استفاده می‌شود. در این آیه نیز چون اهل بیت رسول الله جهم مردان را شامل می‌گردد و هم زنان، از ضمیر جمع مذکر استفاده شده است.
البته هر انسان حقیقت جویی که تعصب را از خود دور سازد با نگاهی به آیات پیشین که در آن‌ها چندین بار صریحا عبارت «ای همسران پیامبر» تکرار شده، براحتی می‌تواند به این نکته پی ببرید که همسران رسول الله جدر طلیعه اهل بیت ایشان قرار دارند.
[۲۸۷] القاموس للفیروز آبادی ص ۴۳۲ ج ۳ فصل الهمزه و الباء باب اللام ط البابی الحلبی مصر ۱۹۵۲ م. [۲۸۸] اساس البلاغه للزمخشری ص ۱۱ ط مصر ۱۹۳۵ م. [۲۸۹] مقاییس اللغه لابی الحسین احمد بن فارس زکریا ج ۱ ص ۱۵۰ ط بیروت. [۲۹۰] تفسیر مجمع البیان ج ۴ ص ۲۱۱ سوره نمل.