توحید ربوبیت

اهل علم در تعریف توحید ربوبیت گفته‌اند: توحید ربوبیت یعنی یگانه و منفرد دانستن خداوند متعال در تحقق بخشیدن به آنچه که صورت پذیرفتن آن تنها به اراده و قدرت الهى امکان پذیر است.

اموری همچون آفرینش مخلوقات، روزی رساندن به آن‌ها، اداره کردن امور هستی، زندگی بخشیدن و بازپس گرفتن آن را می‌توان در این مقام به عنوان مثال نام برد [۱].

خداوند متعال در بسیاری از آیات قرآن مجید در مورد توحید ربوبیت سخن رانده است. در سوره اعراف آیه ۵۴ معبود بر حق فرموده:

﴿أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُۗ تَبَارَكَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٥٤﴾[الأعراف: ۵۴].

«(ای مردم ) بدانید که آفرینش و فرمانروایی از آن خداوند می‌باشد. منزه و بلند مرتبه است خداوند که خالق و پادشاه عالمیان است».

بسیاری از آیات قرآن مجید بیانگر این مطلب هستند که مشرکین با وجود انحرافات عظیم خود در مورد توحید الوهیت، اما به وحدانیت خداوند متعال در صفات ربوبیت ایمان داشته و در این رابطه مرتکب شرک نمی‌شده‌اند.

خداوند متعال می‌فرماید:

﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَهُمۡ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۖ﴾[الزخرف: ۸۷].

«اگر از مشرکین بپرسی چه کسی آن‌ها را آفریده است، ‌یقیناً پاسخ خواهند داد: خداوند».

همچنین خداوندمتعال در سوره یونس آیه ۳۱ فرموده است:

﴿قُلۡ مَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أَمَّن يَمۡلِكُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَمَن يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَيُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۚ فَسَيَقُولُونَ ٱللَّهُۚ فَقُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ ٣١﴾[یونس: ۳۱].

«(مشرکان را ) بگو کیست که از آسمان و زمین شما را روزی می‌رساند؟ و یا اینکه چه کسی مالک و آفریننده گوش‌ها و چشم‌های شما است؟ و چه کسی است که جاندار را بی‌جان و بی‌جان را از جاندار می‌آفریند، و چه کسی است که امور هستی را اداره می‌کند؟ آن‌ها پاسخ خواهند داد: خداوند. به آن‌ها بگو: آیا از عقاب او نمی‌هراسید (که اینگونه در عباداتتان شرک می‌ورزید)؟».

آری، مشرکین با وجود ایمان داشتن به توحید ربوبیت، ‌همواره در توحید الوهیت و پرستش و عبادت خداوند دچار انحراف شده و در عبادات خود به خالق هستی شرک می‌ورزیدند. خداوند متعال در این رابطه می‌فرماید:

﴿وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ ١٠٦﴾[یوسف: ۱۰۶].

«و بیشترین آن‌ها به خداوند ایمان نمی‌آورند مگر اینکه در عین حال به او شرک می‌ورزند».

اکنون ما به ذکر برخی از انحرافات و گمراهی‌هایی که در مذهب تشیع در رابطه با توحید ربوبیت وجود دارد می‌پردازیم. از میان این انحرافات و گمراهی‌ها ما به این مطالب اشاره خواهیم کرد:

[۱] برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مسائل مربوط به این نوع از توحید می‌توان به این کتابها مراجعه کرد: مجموع فتاوی شیخ الاسلام ابن تیمیه ۱۰ / ۳۳، شرح العقیده الطحاویه لابن ابی العز الحنفی ص ۱۷، تیسیر العزیز الحمید لسلیمان بن عبدالوهاب ص ۳۳، وسؤال وجواب فی أهم المهمات لعبدالرحمن بن سعدی ص ۵.