مصادر و مراجع اساسی روایات و احادیث مذهب شیعه اثنی عشری

اکنون ما مقداری در مورد مصادر و مراجع روایات شیعه سخن گفته و سپس به نقد و بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

بایستی دانست کتاب‌هایی که در مذهب شیعه اثنی عشری مصادر روایات و احادیث این مذهب محسوب می‌شوند هشت کتاب هستند که آن‌ها را «الجوامع الثمانية [۱۹۳]» می‌نامند. این هشت کتاب عبارتند از:

۱- کتاب «الکافی» تالیف محمد بن یعقوب کلینی (ت ۳۲۸ یا ۳۲۹ هـ) [۱۹۴].

۲- کتاب «من لا یحضره الفقیه» تالیف محمد بن بابویه قمی (ت ۳۸۱هـ) [۱۹۵].

۳- کتاب «تهذیب الاحکام» [۱۹۶]. و

۴- کتاب «الاستبصار» [۱۹۷]. این دو کتاب اخیر تالیف محمد بن حسن طوسی (ت ۳۶۰هـ) هستند.

پس از قرن یازدهم مؤلفات دیگری نیز نگاشته شده و به این چهار مصدر قدیمی افزوده شدند که از بین آن‌ها چهار کتاب، مورد تایید علمای شیعه قرار گرفتند و آن‌ها را «المجاميع الأربعة المتاخرة» نامیدند. این چهار مصدر عبارتند از:

۱- کتاب «الوافی» تالیف محمد بن مرتضی معروف به محسن فیض کاشانی (ت ۱۰۹۱هـ).

۲- کتاب «بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار» تالیف محمد باقر مجلسی (ت ۱۱۱۰هـ یا ۱۱۱۱هـ)

۳- کتاب «وسائل الشيعة إلى تحصيل مسألة الشريعة» تالیف محمد بن حسن حر عاملی (ت ۱۱۰۴هـ).

۴- کتاب «مستدرك الوسائل» تالیف حسین نوری طبرسی (ت ۱۳۲۰هـ).

[۱۹۳] مفتاح الکتب الاربعه لمحمود بن مهدی الموسوی ۱/۵ الناشر: دار الکتب العلمیه، قم، ایران، ‌مطبعه الاداب، النجف، ۱۳۹۸ هـ. [۱۹۴] الذریعه لاقا بزرگ الطهرانی ۱۷/۲۴۵، دار الاضواء، بیروت، ط: الثالثه ۱۴۰۳ هـ. مستدرک الوسایل للنوری الطبرسی، المکتبه الاسلامیه، طهران ۱۳۸۲ هـ. وسایل الشیعه للحر العاملی ۲۰/۷۱ تحقیق: عبدالرحیم الشیرازی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ط: الخامسه ۱۴۰۳ هـ. [۱۹۵] روضات الجنات للخوانساری ۶/۲۳۰-۲۳۷ تحقیق: اسدالله اسماعیلیان، المطبعه الحیدریه ۱۹۵۰ م. اعیان الشیعه لسید محسن الامین ۱/۲۸۰ مطبعه بن زیدون، دمشق. [۱۹۶] مستدرک الوسایل للنوری الطبرسی ۳ / ۷۱۹ (چاپ سابق الذکر). الذریعة لاقا بزرگ الطهرانی ۴/۵۰۴ (چاپ سابق الذکر). [۱۹۷] الذریعه لاقا بزرگ الطهرانی ۲/۱۴ (چاپ سابق الذکر). أعیان الشیعه لسید محسن الامین ۱/۲۸۰ (چاپ سابق الذکر).