(۲۲) تشهد

۵۲- «اَلتَّحِيَّاتُ لِلَّهِ، وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاَتُهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِـحِيْنَ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ» [۸۰].

ترجمه: «فرمانروایى، رحمت و برکت و پاکى مخصوص الله است]، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد اى پیامبر، سلام بر ما و کلیه بندگان صالح خدا، من گواهی مى‌دهم که هیچ معبودى بجز الله [بحق] وجود ندارد و محمد ص بنده و رسول اوست».

معنی کلمات حدیث:

اَلتَّحِيَّاتُ: انواع مختلف تعظیم و ستایش.

الصَّلَوَاتُ: انواع نمازها.

اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ: دعای سلامتی برای رسول اکرم ص.

الطَّيِّبَاتُ: سخنان زیبا و ستایش آمیز.

رهنمود حدیث:

ابن مسعود می‌گوید: آنها پشت سر رسول اکرم ص در نماز می‌گفتند: «السلام علی جبرئیل و میکائیل....» (سلام بر جیرئیل و میکائیل و سلام بر فلان و فلان) تا اینکه می‌گفتند: سلام بر الله. رسول اکرم ص فرمود: الله خودش سلام است سپس روش صحیح سلام را به آنها آموزش داد و گفت: این دعا، همه‌ی بندگان نیک الله چه در زمین و چه در آسمان‌ها را در بر می‌گیرد.

رسول اکرم ص گفتن: سلام بر الله را به دلیل اینکه سلام از نام‌های الله است ممنوع اعلام نمود و دستور داد تا بگویند: سلام بر بندگان نیک الله چرا که آنها نیازمند سلامتی هستند نه الله که بی‌نیاز است.

[در برخی از عبارات روایت ابن مسعود چنین آمده که وقتی رسول اکرم صزنده بود السلام علیک أیها النبی می‌گفتیم و هنگامی که وفات یافت گفتیم: «السلام علی النبی».

علامه ابن حجر و همچنین شیخ آلبانی رحمهم الله می‌گویند: این سخن ابن مسعود دلالت بر این دارد که همه‌ی اصحاب در حیات رسول اکرم ص، سلام تشهد را با ضمیر خطاب (کم) و بعد از وفات ایشان با کلمه‌ی غایب (علی النبی) بر زبان می‌آوردند. شیخ آلبانی می‌افزاید که صحابه در عبادات از طرف خود چیزی نمی‌افزودند، قطعاً چنین چیزی از رسول اکرم صفرا گرفته بودند، چنانکه عایشه ل«تشهد» را با کلمه‌ی «السلام علی النبی» آموزش می‌داد» (پایان سخن شیخ آلبانی)

بنده می‌گویم: حداقل چیزی که در این مورد می‌توان گفت: اینکه مسأله مختلف فیه است پس بهتر است پایبند عباراتی باشیم که خود رسول اکرم صدر زندگی می‌خواندند یعنی «السلام علیك...و بسیاری از صحابه نیز همین را می‌خواندند چنانکه عمر بن خطاب در حضور صحابه از روی منبر تشهد را با همین عبارت به مردم آموزش می‌داد] [۸۱].

فوائد حدیث:

۱- تذکر به خطا و اشتباه و تصحیح آن با حکمت و وعظ نیکو.

۲- اخلاص در همه‌ی اعمال و اقوال و صرفا آنها را برای الله انجام دادن.

۳- در دعا برای مؤمنان باید گفت: و علی عباد الله الصالحین تا شامل همه‌ی نیکان عالم بشود.

۴- استحباب دعا خواستن در آغاز برای خود سپس برای دیگران چنانکه رسول اکرم ص چنین کرد و همچنین دعای نوح و ابراهیم علیهما السلام در قرآن به همین منوال نقل شده است.

ضمنا: بسم الله گفتن درآغاز تشهد از رسول اکرم ص ثابت نیست پس نباید با آن آغاز کرد.

[۸۰] بخارى مع الفتح (۱/۱۳) و مسلم (۱/۳۰۱). [۸۱] شرح حصن المسلم مجدی.