(۷۷) دعای عطسه و آداب آن

۱۸۸ـ هرگاه یکى از شما عطسه زد، بگوید: «اَلْـحَمْدُ لِله»، و برادر یا دوستى که مى‌شنود، بگوید: «يَرْحَمُكَ اللهُ»، و او در جوابش بگوید: «يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ». [بخارى ۷/۱۲۵].

معنی کلمات حدیث:

يُصْلِحُ بَالَكُمْ: حال و وضعیت شما را بهبود بخشد.

رهنمود حدیث:

از آنجا که عطسه زدن نوعی نعمت محسوب می‌شود، رسول اکرم ص برای ما مسنون قرار داده که بعد از آن بگوئیم «الحمد لله» و الله متعال را سپاس گوئیم.

حتی اگر عطسه زننده در نماز باشد آنگونه که رای بیشتر صحابه است با زبان «الحمد لله» بگوید و اگر در توالت و مکان نا مناسبی باشد در دل «الحمد لله» بگوید. و کسی‌که شاهد عطسه و گفتن الحمد لله است در پاسخ بگوید: «يَرْحَمُكَ اللهُ» «خدا بر تو رحم کند» و عطسه زننده در جواب برای او دعا و اصلاح نماید و بگوید: «يَهْدِيْكُمُ اللهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ». و احیانا اگر عطسه زننده بیش از یک عطسه سر داد دیگران به او بگویند تو سرما خورده‌ای یا زکام گرفته‌ای چنانکه این مطلب در روایت ترمذی آمده است.

فوائد حدیث:

۱- فقط وقتی در جواب عطسه زننده «يَرْحَمُكَ اللهُ» گفته شود که او بعد از عطسه، «الحمد لله» بگوید. چنانکه این مطلب در حدیث مسلم تصریح شده است.

۲- سنت است که هنگام عطسه زدن جلوی دهان و بینی را با دست یا پارچه‌ای بپوشاند.

۳- عطسه کار خوبی است و الله آن‌را می‌پسندد ولی خمیازه از طرف شیطان است و الله آن‌را نمی‌پسندد. بنابراین باید جلوی خمیازه را گرفت و نگذاشت که شیطان بر انسان بخندد چنانکه این مطلب در حدیث صحیح، بیان شده است.

۴- استحباب جواب سلام و دعا به بهتر از آن، چنانکه الله متعال فرموده است.

﴿وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٖ فَحَيُّواْ بِأَحۡسَنَ مِنۡهَآ أَوۡ رُدُّوهَآ﴾[النساء: ۸۶].

ترجمه: «هرگاه به شما تحیه گفته شد شما به بهتر از آن و یا خود آن پاسخ دهید».