(۶۹) دعای قبل از خوردن غذا
۱۷۸ـ «إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ طَعَامًا فَلْيَقُلْ: بِسْمِ اللهِ، فِإنْ نَسِيَ فِي أَوَّلِهِ فَلْيَقُلْ: بِسْمِ اللهِ فِيْ أَوَّلِهِ وَآخِرِهِ» [۲۱۱].
«هرگاه، یکى از شما خواست غذا بخورد «بِسْمِ اللهِ» بگوید، و اگر در اول غذا خوردن فراموش کرد بگوید: «بِسْمِ اللهِ فِيْ أَوَّلِهِ وَآخِرِهِ»».
رهنمود حدیث:
از آنجا که در این حدیث دستور داد ه شده که هنگام غذا خوردن بسم الله گفته شود نتیجه می‌گیریم که گفتن بسم الله هنگام شروع غذا واجب است و این کار باعث ممانعت شیطان از مشارکت در خوردن غذا می‌شود. و اگر احیانا در آغاز غذا خوردن بسم الله را فراموش نمود در اثنای غذا خوردن بگوید: «بسم الله اوله و آخره» و این دلیل بر این است که شیطان با کسانی که هنگام خوردن و نوشیدن بسم الله نمی‌گویند حقیقتا شریک می‌شود و با آنها غذا می‌خورد چنانکه در روایت صحیح مسلم آمده که هر گاه کسی بدون بردن نام الله و گفتن بسم الله وارد منزل خویش شود شیطان به زیر دستانش می‌گوید: «اینجا جای ماندن و شام خوردن ماست».
فوائد حدیث:
۱- فقط بسم الله گفته شود نه بسم الله الرحمن الرحيمتا بهانه‌ای نباشد برای اهل بدعت که هر چه دل‌شان بخواهد بر آن بیفزایند.
۲- فقط در ابتدا یکبار گفته شود نه با هر لقمه.
۳- اگر با صدای نسبتا بلند گفته شود تا دیگرا ن نیز به یاد بیفتند بهتر است.
۱۷۹ـ هرگاه خداوند به کسى طعامى عطا کرد، بگوید: «اَللهم بَارِكْ لَنَا فِيْهِ وَأَطْعِمْنَا خَيْرًا مِنْهُ». «بار الها! این غذا را براى ما با برکت بگردان و بهتر از آن به ما عطا فرما».
و هر وقت خداوند به کسى شیر عطا کرد، بگوید: «اَللهم بَارِكْ لَنَا فِيْهِ وَزِدْنَا مِنْهُ» [۲۱۲].
«بار الها! این شیر را براى ما با برکت بگردان و آن را بیفزاى».
معنی کلمات حدیث:
وَأَطْعِمْنَا خَيْرًا مِنْهُ: غذای بهتری از آن در بهشت نصیبمان کن.
رهنمود حدیث:
این حدیث بیانگر استحباب طلب برکت در غذا و نوشیدنی از الله متعال می‌باشد و برکت شامل افزوده شدن، دوام و مفید بودن آن است همچنین اشاره به این مطلب است که شیر نوشیدنی مبارکی است که جای آب و غذا را می‌گیرد بنابراین رسول اکرمص بعد از نوشیدن شیر نفرمود: بار الها! به ما بهتر از آن عطا کن به‌خاطر اینکه چیز بهتری از شیر وجود ندارد.
فوائد حدیث:
۱- غذا و نوشیدنی جزو نعمت‌های مهم الهی است که انسان باید به‌خاطر آنها سپاسگزار باشد.
۲- یادگیری سنت و روش رسول اکرم ص در هر کاری، راه نجات دنیا و آخرت است.
۳- جواز اطلاق کلمه‌ی طعام بر نوشیدنی چنانکه در قرآن نیز آمده است: ﴿فَمَن شَرِبَ مِنۡهُ فَلَيۡسَ مِنِّي وَمَن لَّمۡ يَطۡعَمۡهُ فَإِنَّهُۥ مِنِّيٓ﴾. «پس هر کس از آن بنوشد از [پیروان] من نیست، و هر کس از آن نخورد، قطعاً او از [پیروان] من است».
[۲۱۱] ابوداود (۳/۳۴۷)، و ترمذى (۴/۲۸۸) و نگا: صحیح ترمذى (۲/۱۶۷). [۲۱۲] ترمذى (۵/۵۰۶) و نگا: صحیح ترمذى (۳/۱۵۸).