(۶۸) دعای هنگام افطار
۱۷۶ـ «ذَهَبَ الظَّمَأُ وَابْتَلَّتِ الْعُرُوْقُ، وَثَبَتَ اْلأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللهُ» [۲۰۹].
«تشنگى برطرف شد، رگها تَر شدند و پاداش ـ إن شاء الله ـ ثابت گشت».
معنی کلمات حدیث:
الظَّمَأُ: تشنگی.
رهنمود حدیث:
این دعا بیانگر جواز پاداش خواستن در مقابل روزه از الله متعال می‌باشد بگونه‌ای که فرد روزه دار این امر را به خواست و مشیت الهی می‌سپارد نه اینکه به‌صورت طلبکارانه از او بخواهد. همچنین اشاره به شادی و لذتی دارد که هنگام افطار به فرد روزه دار دست می‌دهد چنانکه رسول اکرم ص می‌فرماید: روزه دار با روزه‌اش به دو شادی و لذت دست می‌یابد یکی هنگام افطار کردن و دیگری هنگام ملاقات با پرودگارش به‌خاطر همین است که الله متعال، روزه را عملی ویژه برای خود قرار داده فرموده است: «روزه از آن من است و خودم پاداش آنرا خواهم داد».
فوائد حدیث:
۱- استحباب خواندن این ورد هنگام افطار با خرما و در صورت نبودن با آب.
۲- شیوه‌ی سنت در افطار این است که ابتدا با خرما یا آب افطار کرده، نماز بخواند و بعد از نماز، افطار را ادامه دهد.
۳- روزه، تمرین صبر و تحمل است تا انسان را به تقوا که هدف اصلی روزه است برساند چنانکه الله متعال فرموده است: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ١٨٣﴾[البقرة: ۱۸۳]. ترجمه: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما فرض شده، چنانچه بر کسانی که پیش از شما بودند، فرض شده بود؛ باشد که تقوا پیشه کنید».
۱۷۷- عبد الله بن عمرو بن عاص می‌گوید: رسول اکرم ص فرمود: از روزه دار هنگام افطار دعایی حتما پذیرفته خواهد شد. ابن ابی ملیکه می‌گوید: عبدالله بن عمرو هنگام افطار این دعا را می‌خواند: «اَللهم إِنِّيْ أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ الَّتِيْ وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ أَنْ تَغْفِرَ لِيْ» [۲۱۰].
«الهى! من از تو به‌وسیله‌ى رحمتت که همه‌ى چیز را فراگرفته است، مى‌خواهم که مرا بیامرزى».
جهت اهمیت بحث نگا: اروارء الغلیل (۹۲۱) ضمنا لازم به یادآوری است که دعای: «اللهم لَكَ صُمْتُ وَعَلَى رِزْقِكَ أَفْطَرْتُ» از نظر سند ضعیف می‌باشد.
[۲۰۹] ابوداود (۲/۳۰۶) وغیره و نگا: صحیح الجامع (۴/۲۰۹). [۲۱۰] ابن ماجه (۱/۵۵۷) از دعاى عبد الله بن عمرو ب، وحافظ ابن حجر در تخریج کتاب: الأذکار آنرا حسن دانسته است. نگا: شرح الأذکار (۴/۳۴۲).