(۱۰۵) ذکر بازگشت از سفر

۲۱۷ـ رسول اکرم صهنگام بازگشت از سفر جهاد یا حج بر هر ارتفاعی سه بار الله اکبر می‌گفت سپس می‌فرمود: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْكُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، آيِبُوْنَ، تَائِبُوْنَ، عَابِدُوْنَ، لِرَبِّنَا حَامِدُوْنَ، صَدَقَ اللهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ اْلأَحْزَابَ وَحْدَهُ» [۲۴۹].

«بجز الله معبود بحقی وجود ندارد، یگانه است، شریکى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستایش مخصوص اوست، و او بر هر چیز توانا است، توبه کنان، عبادت کنان و حمدگویان براى پروردگارمان، باز مى‌گردیم، خداوند وعده‌اش را تحقق بخشید، بنده‌اش را نصرت کرد و به تنهایى گروه‌ها را شکست داد».

کلمات حدیث

الشرف: مکان مرتفع و بلند.

آيِبُوْنَ: بازگشته به‌سوی الله.

أَحْزَابَ: یعنی کفار قریش و همدستانشان در جریان خندق.

رهنمود حدیث

این حدیث بیانگر مشروعیت خواندن این دعا هنگام بازگشت از هر سفری به‌ویژه سفر جهاد و حج می‌باشد. و بهتر است آن‌را هنگام مشاهده‌ی شهر خویش تا ورود به آن تکرار نماید. در این دعا به فضل و کرم الله که شامل حال مؤمنان شده است اشاره گردیده چنانکه الله متعال می‌فرماید: ﴿وَرَدَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِغَيۡظِهِمۡ لَمۡ يَنَالُواْ خَيۡرٗاۚ وَكَفَى ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٱلۡقِتَالَ﴾[الأحزاب: ۲۵]. «الله کافران را با دلی لبریز از خشم باز گردانیده در حالی که به هیچ نتیجه‌ای که در نظر داشتند نرسیدند و الله مؤمنان را از جنگ بی‌نیاز کرد».

آری الله متعال با فرستادن بادهای شدید بر کافران و بهم زدن جمع آنان، مؤمنان را یاری نمود.

فوائد حدیث

۱- شایسته است که انسان مسلمان وقتی سالم به وطن و منزل خویش می‌گردد الله را به‌خاطر این نعمت سپاس گفته، ذکر او را بر زبان آورد.

۲- هدف از استغفار در اینجا توبه از گناهانی می‌باشد که ممکن است در سفر اتفاق افتاده است.

۳- استغفار رسول اکرم صبه‌خاطر آموزش امت و تشویق آنان به استمرار در طاعت و بندگی بوده است.

۴- انسان مسلمان در هر حال به بندگی خویش در برابر الله ادامه می‌دهد.

[۲۴۹] بخارى (۷/۱۶۳) و مسلم (۲/۹۸۰).