سیمای روز رستاخیز

فهرست کتاب

نخست: خبر دادن الله دانا و آگاه درباره‌ی رویداد رستاخیز

نخست: خبر دادن الله دانا و آگاه درباره‌ی رویداد رستاخیز

بزرگ‌ترین دلیل، بر صحت رویداد رستاخیز، پیام الله دانا و آگاه در این مورد می‌باشد. بنابراین، کسی که به الله تبارک و تعالی و پیام حیات‌بخش او ایمان دارد و پیامبران وی را تصدیق می‌کند، به طور حتم، به گفتارهایی که در مورد معاد، زندگی دوباره، حساب اعمال، پاداش، بهشت و دوزخ ایمان می‌آورد.

الله متعال، اخبار مربوط به رویداد رستاخیز را برای درونی کردن در جان و عقل مردم، با شیوه‌های گوناگونی بیان نموده است:

۱- در برخی موارد، اخبار مربوط به رستاخیز با حروف تاکید ‏«‏اِنّ، اَنّ و لام‏»‏ بیان شده است. الله می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلسَّاعَةَ ءَاتِيَةٌ أَكَادُ أُخۡفِيهَا لِتُجۡزَىٰ[طه: ۱۵].

‏«‏بی‌تردید رستاخیز خواهد آمد. من می‌خواهم (زمان)‏ آن را پنهان دارم»‏.

﴿وَإِنَّ ٱلسَّاعَةَ لَأٓتِيَةٞۖ فَٱصۡفَحِ ٱلصَّفۡحَ ٱلۡجَمِيلَ[الحجر: ۸۵].

‏«و بی‌گمان روز رستاخیز فرا می‌رسد. پس (‏ای پیغمبر!‏) به زیبایی گذشت کن‏»‏.

﴿إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَأٓتٖ[الأنعام: ۱۳۴].

‏«‏بی‌گمان، آن‌چه ‏(‏از رستاخیز) به شما وعده داده می‌شود، می‌آید»‏.

﴿إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَوَٰقِعٞ[المرسلات: ۷].

‏«‏بی‌تردید، چیزی که از آن بیم داده می‌شوید، روی می‌دهد‏‏»‏.

۲- در مواردی دیگر، الله متعال درباره‌ی رویداد رستاخیز سوگند یاد می‌کند:

﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۗ وَمَنۡ أَصۡدَقُ مِنَ ٱللَّهِ حَدِيثٗا٨٧[النساء: ۸۷].

«‏جز الله، هیچ معبود شایسته‌ی پرستشی نیست. بی‌تردید شما را در روزی که شکی در آن نیست، ‌گرد می‌آورد. و چه کسی از الله راست‌گوتر است‌؟!‏‏».‏

﴿وَٱلذَّٰرِيَٰتِ ذَرۡوٗا١ فَٱلۡحَٰمِلَٰتِ وِقۡرٗا٢ فَٱلۡجَٰرِيَٰتِ يُسۡرٗا٣ فَٱلۡمُقَسِّمَٰتِ أَمۡرًا٤ إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٞ٥ وَإِنَّ ٱلدِّينَ لَوَٰقِعٞ٦[الذاریات: ۱-۶].

‏«‏سوگند به بادها! که (ابرها را برمی‌انگیزند و برابر فرمان یزدان، به اطراف می‌برند و) به سرعت پراکنده می‌کنند و سوگند به ابرهایی که بار سنگینی (از باران) را با خود برمی‌دارند! ‏‏ و سوگند به کشتی‌هایی که به آسانی روان می‌شوند! ‏‏ و سوگند به فرشتگانی که کارها را تقسیم کرده‌اند! ‏‏ بی‌تردید چیزی که بدان وعده داده می‌شوید و از آن ترسانیده می‌شوید، راست و قطعی است و روز جزا، حتماً روی می‌دهد»‏.

﴿وَٱلطُّورِ١ وَكِتَٰبٖ مَّسۡطُورٖ٢ فِي رَقّٖ مَّنشُورٖ٣ وَٱلۡبَيۡتِ ٱلۡمَعۡمُورِ٤ وَٱلسَّقۡفِ ٱلۡمَرۡفُوعِ٥ وَٱلۡبَحۡرِ ٱلۡمَسۡجُورِ٦ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَٰقِعٞ٧ مَّا لَهُۥ مِن دَافِعٖ٨[الطور: ۱-۸].

‏‏«‏سوگند به کوه طور! و سوگند به کتاب نوشته شده‏ در صفحات گسترده.‏‏ و سوگند به خانه‌ی آبادان (کعبه) و سوگند به سقف برافراشته (آسمان)‏! و سوگند به دریای سراپا آتش! که بی‌‌تردید عذاب پروردگارت روی می‌دهد و هیچ کس و هیچ چیزی نمی‌تواند از رویداد آن جلوگیری کند». ‏

۳- در برخی موارد، برای رد دیدگاه منکران رستاخیز، به پیامبر صدستور می‌دهد تا بر رویداد رستاخیز سوگند یاد کند.

الله می‌فرماید:

﴿وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَا تَأۡتِينَا ٱلسَّاعَةُۖ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتَأۡتِيَنَّكُمۡ[سبأ: ۳].

‏«‏کافران می‌گویند: رستاخیز هرگز برای‏ ما برپا نمی‌شود. بگو: چرا، به پروردگارم سوگند که برای شما برپا می‌شود!‏»‏.

﴿وَيَسۡتَنۢبِ‍ُٔونَكَ أَحَقٌّ هُوَۖ قُلۡ إِي وَرَبِّيٓ إِنَّهُۥ لَحَقّٞۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ٥٣[یونس: ۵۳].

«‏از تو می پرسند: آیا آن (رستاخیز و عذابی که می‌گویی) راست است‌؟! بگو: آری، به پروردگارم سوگند که راست است‏»‏.

﴿زَعَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَن لَّن يُبۡعَثُواْۚ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتُبۡعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلۡتُمۡۚ وَذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ٧[التغابن: ۷].

‏«‏کافران می‌پندارند که هرگز برانگیخته نخواهند شد! بگو: چنین نیست که می‌پندارید، به پروردگارم سوگند! برانگیخته می‌شوید و پس از آن، به آن‌چه که انجام داده‌اید، آگاه می‌شوید و این کار برای الله آسان است»‏.

۴- در مواردی دیگر، منکران رستاخیز را مورد نکوهش قرار می‌دهد:

﴿قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ[یونس: ۴۵].

‏«‏‏به راستی کسانی زیان می‌برند، که دیدار با الله را انکار ‌کنند و هدایت نشوند»‏.

﴿أَلَا إِنَّ الَّذِينَ يُمَارُونَ فِي السَّاعَةِ لَفِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ﴿أَلَآ إِنَّ ٱلَّذِينَ يُمَارُونَ فِي ٱلسَّاعَةِ لَفِي ضَلَٰلِۢ بَعِيدٍ[الشورى: ۱۸]

‏«‏.هان! بی‌تردید کسانی که در مورد رستاخیز تردید دارند و به کشمکش می‌پردازند، در گمراهی بسیار دوری قرار دارند‏»‏.

﴿بَلِ ٱدَّٰرَكَ عِلۡمُهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِۚ بَلۡ هُمۡ فِي شَكّٖ مِّنۡهَاۖ بَلۡ هُم مِّنۡهَا عَمُونَ٦٦[النمل: ۶۶].

‏«‏بلکه آگاهی ایشان در مورد رستاخیز، به پایان آمده است. بلکه درمورد رستاخیز، دودل و نابینا هستند»‏.

۵- گاهی مؤمنان به رستاخیز را مورد ستایش قرار می‌دهد:

﴿وَٱلرَّٰسِخُونَ فِي ٱلۡعِلۡمِ يَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِۦ كُلّٞ مِّنۡ عِندِ رَبِّنَاۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ٧ رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةًۚ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ٨ رَبَّنَآ إِنَّكَ جَامِعُ ٱلنَّاسِ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ[آل عمران: ۷-۹].

‏«این چنین وارستگان می‌گویند: ما به همه‌ی آن‌ها ایمان داریم همه از سوی پروردگار ماست و (این را) جز دانایان یاد‌آوری نمی‌کنند.‏‏ پروردگارا! پس از آن‌که ما را راهنمایی فرمودی، دل‌های ما را منحرف مگردان و از جانب خویش، رحمتی به ما عطا کن. بی‌گمان تو بخشایش‌گر هستی. پروردگارا! تو مردمان را در روزی که تردیدی در آن نیست، گرد می‌آوری. بی‌گمان الله پیمان‌شکن نیست‏‏»‏.

﴿الٓمٓ١ ذَٰلِكَ ٱلۡكِتَٰبُ لَا رَيۡبَۛ فِيهِۛ هُدٗى لِّلۡمُتَّقِينَ٢ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡغَيۡبِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ٣ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ وَبِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ٤ أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ٥[البقرة: ۱-۵].

‏«‏الف. لام. میم. کتابی است که هیچ گمانی در آن نیست و راهنمای پرهیزگاران است؛‏‏ آن کسانی که دنیای نادیده را باور دارند و نماز را به گونه‌ای شایسته ادا می‌کنند و از آن‌چه بهره آنان ساخته‌ایم، می‌بخشند.‏‏ آن کسانی که آن‌چه بر تو نازل گشته و آن‌چه پیش از تو فرو آمده، را باور دارند و به روز رستاخیز اطمینان دارند. ‏‏ این چنین کسانی، رهنمود پروردگارشان را دریافت کرده‌اند و آنان رستگار هستند»‏.

﴿لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّ‍ۧنَ[البقرة: ۱۷۷].

‏«‏نیکی (تنها همین) نیست که (به هنگام نماز) چهره‌هایتان را به سوی مشرِق و مغرب کنید، بلکه نیکی (کردار) کسی است که به الله و واپسین روز و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیغمبران، ایمان آورد».‏

۶- در برخی موارد، قرآن کریم بیان می‌دارد که رستاخیز پیمانی راست، خبری حتمی و پایانی بی‌تردید است:

﴿ذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّجۡمُوعٞ لَّهُ ٱلنَّاسُ وَذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّشۡهُودٞ١٠٣ وَمَا نُؤَخِّرُهُۥٓ إِلَّا لِأَجَلٖ مَّعۡدُودٖ[هود: ۱۰۳-۱۰۴].

‏‏«آن (روز) روزى است که مردم را براى آن گرد مى‏آورند و آن (روز) روزى است که (جملگى در آن) حاضر مى‏شوند‏.‏ ما چنین روزی را فقط تا زمان اندکی به تأخیر می‌اندازیم».‏

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمۡ وَٱخۡشَوۡاْ يَوۡمٗا لَّا يَجۡزِي وَالِدٌ عَن وَلَدِهِۦ وَلَا مَوۡلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِۦ شَيۡ‍ًٔاۚ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ[لقمان: ۳۳].

‏«‏ای مردمان! پروای الله پیشه کنید و از روزی بترسید که نه پدری به فرزندش پاداشی می‌دهد و نه فرزندی پدرش را. پیمان الله (‏در مورد رستاخیز) حق است»‏.

﴿وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡوَعۡدُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ٢٩ قُل لَّكُم مِّيعَادُ يَوۡمٖ لَّا تَسۡتَ‍ٔۡخِرُونَ عَنۡهُ سَاعَةٗ وَلَا تَسۡتَقۡدِمُونَ٣٠[سبأ: ۲۹-۳۰].

«‏‏(کافران) می‌گویند: اگر راست می‌گویید (که رستاخیزی است)‏ این وعده چه هنگام روی می‌دهد؟!».‏

﴿فَذَرۡهُمۡ يَخُوضُواْ وَيَلۡعَبُواْ حَتَّىٰ يُلَٰقُواْ يَوۡمَهُمُ ٱلَّذِي يُوعَدُونَ٨٣[الزخرف: ۸۳].

‏«‏آنان را به حال خود بگذار تا در باطل غوطه‌ور گردند و سرگرم شوند، تا روزی که بدیشان وعده داده می‌شود، را ببینند».‏

﴿إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٞ٥[الذاریات: ۵].

«‏بی‌تردید، چیزی که بدان وعده داده می‌شوید، راست است»‏.

۷- گاهی الله متعال از نزدیک شدن و آمدن آن خبر می‌دهد:

﴿إِنَّهُمۡ يَرَوۡنَهُۥ بَعِيدٗا٦ وَنَرَىٰهُ قَرِيبٗا٧[المعارج: ۶-۷].

«‏آنان، آن روز را دور می‌پندارند‏‏ و ما آن را ممکن و نزدیک می‌دانیم‏‏»‏.

﴿أَتَىٰٓ أَمۡرُ ٱللَّهِ فَلَا تَسۡتَعۡجِلُوهُ[النحل: ۱].

«‏فرمان الله فرارسیده است، پس آن را به شتاب مخواهید‏»‏.

﴿ٱقۡتَرَبَتِ ٱلسَّاعَةُ وَٱنشَقَّ ٱلۡقَمَرُ١[القمر: ۱].

‏«‏به زودی رستاخیز فرا می‌رسد و‏ ماه به دو نیم می‌گردد».

۸- گاهی الله متعال خود را به خاطر دوباره زنده کردن آفریدگان، می‌ستاید و معبودانی که چنین توانی ندارند و مشرکان آن‌ها را می‌پرستند، را نکوهش می‌کند:

﴿وَٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ ءَالِهَةٗ لَّا يَخۡلُقُونَ شَيۡ‍ٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ وَلَا يَمۡلِكُونَ لِأَنفُسِهِمۡ ضَرّٗا وَلَا نَفۡعٗا وَلَا يَمۡلِكُونَ مَوۡتٗا وَلَا حَيَوٰةٗ وَلَا نُشُورٗا٣[الفرقان: ۳].

‏«سوای الله، معبودانی را گرفته‌اند که چیزی را نمی‌آفرینند، بلکه خودشان آفریدگانی بیش نیستند و مالک سود و زیانی برای خود نبوده و بر مرگ و زندگی و رستاخیز توانی ندارند»‏.

﴿أَمَّن يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥ وَمَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ٦٤[النمل: ۶۴].

‏«‏‏یا کسی که آفرینش را آغاز می‌کند سپس آن را بازمی‌گرداند و کسی که شما را از آسمان و زمین روزی عطا می‌کند؟ آیا معبودی با الله است‌؟ (‏ای پیغمبر بدیشان) بگو: دلیل خود را بیان دارید، اگر راست می‌گویید».‏

۹- در برخی موارد بیان فرموده است، این آفریدن و آن زنده کردن، که بندگان را شگفت‌زده و ناتوان کرده است، برای وی بسیار آسان است:

﴿مَّا خَلۡقُكُمۡ وَلَا بَعۡثُكُمۡ إِلَّا كَنَفۡسٖ وَٰحِدَةٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعُۢ بَصِيرٌ٢٨[لقمان: ۲۸].

‏«‏آفرینش (‏نخست) و زنده کردن شما (پس از مرگ) تنها هم‌چون (آفرینش و زنده گرداندن) یک فرد است. الله شنوا و بیناست».‏

﴿أَيَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَلَّن نَّجۡمَعَ عِظَامَهُۥ٣ بَلَىٰ قَٰدِرِينَ عَلَىٰٓ أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُۥ٤[القیامة: ۳-۴].

‏«‏آیا انسان می‌پندارد که ما استخوان‌های (پوسیده و پراکنده‌ی) او را گرد نخواهیم آورد؟!‏ آری! بلکه ما می‌توانیم سر انگشتان او را همسان خودش بیافرینیم‏»‏.