سیمای روز رستاخیز

مطلب چهارم: کسانی که برتنگدستان آسان می‌گیرند

از ابوهریره سروایت شده‌ است که‌ رسول اکرم صفرمودند:

«كَانَ رَجُلٌ يُدَايِنُ النَّاسَ فَكَانَ يَقُولُ لِفَتَاهُ إِذَا أَتَيْتَ مُعْسِرًا فَتَجَاوَزْ عَنْهُ لَعَلَّ اللَّهَ يَتَجَاوَزُ عَنَّا. فَلَقِىَ اللَّهَ فَتَجَاوَزَ عَنْهُ » [۱۴۲]. ‏«‏مردی بود که به مردم قرض می‌داد و به فرزندش می‌گفت: هرگاه برای دریافت قرض‌ها پیش تنگدستی رفتی از وی درگذر، تا شاید الله از ما نیز بگذرد. وقتی آن مرد مؤمن فوت کرد، الله از تمام گناهان وی در گذشت».‏

نسائی، ابن حبان و حاکم، به‌ سندی صحیح، از ابوهریرۀ سنقل کرده‌اند که‌ پیامبرصفرمود:

«إِنَّ رَجُلًا لَمْ يَعْمَلْ خَيْرًا قَطُّ وَكَانَ يُدَايِنُ النَّاسَ فَيَقُولُ لِرَسُولِهِ خُذْ مَا تَيَسَّرَ وَاتْرُكْ مَا عَسُرَ وَتَجَاوَزْ لَعَلَّ اللَّهَ تَعَالَى أَنْ يَتَجَاوَزَ عَنَّا فَلَمَّا هَلَكَ قَالَ اللَّهُ ﻷلَهُ هَلْ عَمِلْتَ خَيْرًا قَطُّ قَالَ لَا إِلَّا أَنَّهُ كَانَ لِي غُلَامٌ وَكُنْتُ أُدَايِنُ النَّاسَ فَإِذَا بَعَثْتُهُ لِيَتَقَاضَى قُلْتُ لَهُ خُذْ مَا تَيَسَّرَ وَاتْرُكْ مَا عَسُرَ وَتَجَاوَزْ لَعَلَّ اللَّهَ يَتَجَاوَزُ عَنَّا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى قَدْ تَجَاوَزْتُ عَنْك» [۱۴۳]‏. «‏مردی بود که هرگز عمل نیکی را انجام نداده بود. به مردم قرض می‌داد و به فرستاده‌ی خود می‌گفت: آن مقدار که بدهکاران توان پرداخت آن را دارند بگیر و اگر توان پرداخت نداشتند، از آن‌ها درگذرتا شاید الله از گناهان ما بگذرد، وقتی آن مرد رحلت کرد، الله متعال به او فرمود: آیا هرگز عمل نیکی را انجام داده‌ای؟ گفت: خیر، جز این‌که خدمت‌گزاری داشتم و به مردم قرض می‌دادم و هرگاه او را برای دریافت قرض می‌فرستادم سفارش می‌کردم: آن‌چه که مقدور باشد بگیر و آن‌چه که مقدور نباشد، بگذر تا الله از ما بگذرد، الله فرمود: من نیز از تو می‌گذرم‏» [۱۴۴]‏.

از عقبه بن عامر و ابی مسعود سروایت شده‌ است که‌ رسول اکرم صفرمود:

«أُتِىَ الله بِعَبْدٍ مِنْ عِبَادِهِ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً فَقَالَ لَهُ مَاذَا عَمِلْتَ فِى الدُّنْيَا - قَالَ وَلاَ يَكْتُمُونَ اللَّهَ حَدِيثًا - قَالَ يَا رَبِّ آتَيْتَنِى مَالَكَ فَكُنْتُ أُبَايِعُ النَّاسَ وَكَانَ مِنْ خُلُقِى الْجَوَازُ فَكُنْتُ أَتَيَسَّرُ عَلَى الْمُوسِرِ وَأُنْظِرُ الْمُعْسِرَ. فَقَالَ اللَّهُ أَنَا أَحَقُّ بِذَا مِنْكَ تَجَاوَزُوا عَنْ عَبْدِى» [۱۴۵]. ‏«‏الله متعال بنده‌ای از بندگانش را، که به او مال و ثروت عنایت کرده بود.حاضر می‌کندو از وی می‌پرسد: در دنیا چه انجام دادی؟ و از آن‌جا که کسی نمی‌تواند سخنی را از الله پنهان دارد می‌گوید: پروردگارا! تو به من مال و ثروت داده بودی و من به مردم قرض می‌دادم و خصلت خوب این بود، که بر ثروت‌مندان‌ آسان می‌گرفتم و مستمندان را معاف می‌کردم. الله فرمود: من بیش از تو شایسته چنین رفتاری هستم، از این بنده من بگذرید‏»‏.

[۱۴۲] مشکاة المصابیح (‏۲/۱۰۸‏)‏ شماره‌ حدیث (۲۸۹۹) [۱۴۳] صحیح الجامع الصغیر (‏۲/۲۰۴‏)‏ وشماره آن (۳۰۷۳) [۱۴۴] صحیح الجامع الصغیر (‏۲/۲۰۴‏)‏ و شماره آن (‏۲۰۷۳‏)‏ [۱۴۵] صحیح الجامع الصغیر (‏۱/۹۲‏)‏ و شماره آن (۱۲۴)