سیمای روز رستاخیز

۲- در دنیا چه عملی را انجام داد؟

انسان در مورد کارهایی که در دنیا انجام داده است، بازخواست می‌شود.

﴿فَوَرَبِّكَ لَنَسۡ‍َٔلَنَّهُمۡ أَجۡمَعِينَ٩٢ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ٩٣﴾[الحجر: ۹۲-۹۳].

‏«‏به پروردگارت سوگند! که بی‌گمان از جملگی ایشان در مورد آن‌چه انجام می‌دهند، می‌پرسیم.‏»‏

﴿فَلَنَسۡ‍َٔلَنَّ ٱلَّذِينَ أُرۡسِلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَنَسۡ‍َٔلَنَّ ٱلۡمُرۡسَلِينَ٦﴾[الأعراف: ۶].

‏«‏‏پس بی‌گمان از کسانی که پیغمبران به سوی آنان روانه شده‌اند و از پیغمبران نیز می‌پرسیم».‏

در سنن ترمذی، از أبو برزه‌ أسلمی سروایت شده‌ است که‌ پیامبر صفرمودند:

«لَا تَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَا أَفْنَاهُ وَعَنْ عِلْمِهِ فِيمَ فَعَلَ وَعَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَفِيمَ أَنْفَقَهُ وَعَنْ جِسْمِهِ فِيمَ أَبْلَاهُ؟» [۲۰۳]. ‏«‏در روز رستاخیز، هیچ‌کس نمی‌تواند قدم بردارد تا این‌که‌ در مورد چهار چیز از او سؤال نشود:۱- عمرش را در چه‌ چیز صرف نمود؟ ۲- علمش را در چه چیز به کار برد؟ ۳- داراییش را از چه‌ راهی بدست آورد؟ و در چه‌ چیزی صرف نمود؟ ۴- بدنش را در راهی به کار برد؟».

در سنن ترمذی از عبدالله بن مسعود سروایت شده‌ است که‌ رسول الله فرمودند:

«لَا تَزُولُ قَدَمُ ابْنِ آدَمَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ خَمْسٍ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَ أَفْنَاهُ وَعَنْ شَبَابِهِ فِيمَ أَبْلَاهُ وَمَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَفِيمَ أَنْفَقَهُ وَمَاذَا عَمِلَ فِيمَا عَلِمَ» [۲۰۴]. ‏«‏در روز رستاخیز هیچ کس نمی‌تواند در حضور پروردگار قدمی بردارد، تا این‌که‌ در مورد پنج چیز از او پرسش شود: ۱- عمرش را در چه‌ چیز صرف نمود؟ ۲- جوانی را با چه‌ چیزی بسر برد؟ ۳- ثروتش را از چه‌ راهی بدست آورد؟ ۴- ثروتش را در چه‌ چیزی خرج نمود؟ ۵- به علمش چقدر عمل کرد‏؟».

آن‌چه که در حدیث یادشده و امثال آن، قابل توجه است این است که‌ رسول الله صمسلمان را به احتیاط و دوری از ثروت‌اندوزی فرامی‌خواند؛ زیرا به هر اندازه که مال انسان زیاد باشد، مدت محاسبه‌اش نیز به همان اندازه زیاد و طولانی خواهد بود و به هر میزان که مال و دارایی‌اش اندک باشد، مدت زمان حسابش به همان میزان کوتاه بوده و به سرعت تمام به بهشت برده می‌شود. از رسول اکرم صروایت شده‌ است که‌ فرمودند:

«إِنَّ فُقَرَاءَ الْمُهَاجِرِينَ يَسْبِقُونَ الأَغْنِيَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَى الْجَنَّةِ بِأَرْبَعِينَ خَرِيفًا» [۲۰۵]. ‏«‏مهاجران فقیر، به اندازه‌ی چهل سال جلوتر از مهاجران ثروتمند به بهشت برده می‌شوند»‏.

[۲۰۳] جامع الاصول (۱۰/۴۳۶‏)‏ وشماره آن (۷۹۶۹) [۲۰۴] جامع الأصول )۱۰/۴۳۷(، شماره )۷۹۷۰) محقق جامع الأصول آن را حسن می‌داند، شیخ ناصر الدین الآلبانی در صحیح الجامع (۶/۱۴۸)، شماره (۷۱۷۶) آن را حسن می‌داند. صحیح سنن الترمذی (۱۹۶۹) سنن الترمذی (۲۴۱۶) [۲۰۵] صحیح مسلم (۴/۲۲۸۵) ورقمه (۲۹۷۹)