مطلب یازدهم: فضیلت وضو
کسانی که دعوت رسول اکرم صرا بپذیرند و نماز را ادا کنند و آن‌گونه که پیامبرصبه آنان آموخته است، وضو بگیرند در روز رستاخیز در حالی به میدان محشر خوانده می‌شوند که دست، پا و صورت‌شان بر اثر وضو می‌درخشند.
در صحیح بخاری از ابوهریره سروایت شده است که رسول اکرم صفرمودند:
«إِنَّ أُمَّتِي يُدْعَوْنَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ غُرًّا مُحَجَّلِينَ مِنْ آثَارِ الْوُضُوءِ» [۱۵۹]. «در روز رستاخیز، امت من در حالی فرا خوانده می‌شوند که بر اثر وضو، اعضای وضو و پیشانی‌شان درخشان است».
ابن حجر می‌گوید: «غُرّاً» جمع «غُرّه» و به معنای «صاحب غره» می‌باشد. غره در اصل به سفیدی پیشانی اسب می‌گفتند، سپس برای زیبایی، شهرت و نام بردن از کسی به نیکی، استفاده شد. در این‌جا مراد از آن، نور و روشنایی است که در صورت امت محمد صآشکار می‌گردد. «غرا» به دلیل مفعول و یا حال بودن، به صورت منصوب آمده است و بدین معناست که آن‌ها در حضور همه‌ی مردم به این وصف خوانده می‌شوند و با آن ویژگی نیز ظاهر میگردند.
کلمه‌ی «محجلین»، از ریشه‌ی «تحجیل» و به معنای «وجود سفیدی در سه پا از پاهای اسب» می‌باشد. در اصل از ریشه‌ی «حجل» است که به معنای خلخال می‌باشد و در این‌جا مراد از آن، نور و روشنایی است.
در روز رستاخیز، «غره» و «تحجیل»، به عنوان زینتی به مؤمنان داده می‌شود. در صحیح مسلم از ابوهریره سنقل شده است که پیامبر صفرمود:
«تَبْلُغُ الْحِلْيَةُ مِنَ الْمُؤْمِنِ حَيْثُ يَبْلُغُ الْوَضُوءُ» [۱۶۰]. «در روز رستاخیز، تمام اعضای وضو آراسته میگردند».
در روز رستاخیز، به وسیله‌ی این آراستگی روشن و نورانی، امت اسلامی از سایر امت‌ها جدا گشته و شناخته می‌شوند و پیامبر صنیز به وسیله‌ی آن، امت خود را می‌شناسد. در این نور و روشنایی، اصحاب شبا سایر مردم فرقی ندارند و همه‌ی امت پیامبر صبه طور مساوی از آن برخوردار هستند. در صحیح مسلم از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صبه قبرستانی رفتندو فرمودند:
«السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لاَحِقُونَ وَدِدْتُ أَنَّا قَدْ رَأَيْنَا إِخْوَانَنَا، قَالُوا أَوَلَسْنَا إِخْوَانَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: أَنْتُمْ أَصْحَابِى وَإِخْوَانُنَا الَّذِينَ لَمْ يَأْتُوا بَعْدُ، فَقَالُوا كَيْفَ تَعْرِفُ مَنْ لَمْ يَأْتِ بَعْدُ مِنْ أُمَّتِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَقَالَ: أَرَأَيْتَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً لَهُ خَيْلٌ غُرٌّ مُحَجَّلَةٌ بَيْنَ ظَهْرَىْ خَيْلٍ دُهْمٍ بُهْمٍ أَلاَ يَعْرِفُ خَيْلَهُ، قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ «فَإِنَّهُمْ يَأْتُونَ غُرًّا مُحَجَّلِينَ مِنَ الْوُضُوءِ وَأَنَا فَرَطُهُمْ عَلَى الْحَوْضِ». «ای منزل‌گاه مؤمنان! درود الله بر شما باد و ان شاء الله ما نیز به‌‌سوی شما می‌پیوندیم، بسیار دوست داشتم که ما برادران خود را می‌دیدیم، اصحاب عرض کردند: ای رسول خدا ص! آیا ما برادران شما نیستیم؟ فرمود: شما یاران من هستید و برادران ما کسانی هستند که هنوز به دنیا نیامده‌اند. گفتند: ای رسول خدا ص! چگونه کسانی را می‌شناسید که هنوز به دنیا نیامده‌اند؟ فرمود: آیا اگر مردی، اسبی با پیشانی سفید و پاهای سفید رنگ داشته باشد و آن را میان اسب‌های سیاه رها کند، آن را نمی‌شناسد؟ گفتند: بله می‌شناسد، ای رسول خدا ص!. فرمود: امتم به خاطر وضو، با پیشانی و دست و پایی سفید، نزد من می‌آیند و من پیش از شما بر حوض وارد می‌شوم» [۱۶۱].
احمد با سندی صحیح از ابودرداء سروایت می‌کند که پیامبر صفرمود:
«أَنَا أَوَّلُ مَنْ يُؤْذَنُ لَهُ بِالسُّجُودِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَأَنَا أَوَّلُ مَنْ يُؤْذَنُ لَهُ أَنْ يَرْفَعَ رَأْسَهُ فَأَنْظُرَ إِلَى بَيْنِ يَدَيَّ فَأَعْرِفَ أُمَّتِي مِنْ بَيْنِ الْأُمَمِ وَمِنْ خَلْفِي مِثْلُ ذَلِكَ وَعَنْ يَمِينِي مِثْلُ ذَلِكَ وَعَنْ شِمَالِي مِثْلُ ذَلِكَ، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ تَعْرِفُ أُمَّتَكَ مِنْ بَيْنِ الْأُمَمِ فِيمَا بَيْنَ نُوحٍ إِلَى أُمَّتِكَ؟ قَالَ هُمْ غُرٌّ مُحَجَّلُونَ مِنْ أَثَرِ الْوُضُوءِ لَيْسَ أَحَدٌ كَذَلِكَ غَيْرَهُمْ وَأَعْرِفُهُمْ أَنَّهُمْ يُؤْتَوْنَ كُتُبَهُمْ بِأَيْمَانِهِمْ وَأَعْرِفُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ ذُرِّيَّتُهُمْ». «در روز رستاخیز، من نخستین کسی هستم که اجازه‌ی سجده را داردو نخستین کسی هستم که دستور بلند کردن سر از سجده را دریافت می‌نمایم، پس به روبرو، پشت‌سر، راست و چپ خود می‌نگرم و امتم را از میان سایر امت‌ها می‌شناسم، مردی گفت: ای رسول خدا ص! چگونه امت خود را از میان سایر امت‌ها، از امت نوح تا امت خود، می‌شناسید؟ فرمود: با سه نشانه آن‌ها را می‌شناسم: ۱- این‌که تنها آن‌ها بر اثر وضو، پیشانی و دست و پایی درخشان دارند. ۲- نامه‌ی اعمال‌شان را با دست راست دریافت می‌کنند. ۳- نسل‌شان، در پیشاپیش آن‌ها حرکت می‌کنند» [۱۶۲].
[۱۵۹] صحیح بخاری کتاب الوضوء فتح الباری (۱/۳۳۵) [۱۶۰] مشکاة المصابیح (۱/۹۶)، و شماره‌ی حدیث (۲۹۱) [۱۶۱] قبلی (۱/۹۸)، و شماره‌ی حدیث: ۲۹۸ [۱۶۲] قبلی (۱/۹۹)، و شماره حدیث (۲۹۹)