گفتار سوم: ضوابطی که بر اساس آن، بندگان مورد محاسبه قرار می‌گیرند
اگر الله متعال همه‌ی انسان‌ها را عذاب می‌داد، ستمی در حق آن‌ها نمی‌بود زیرا که انسان‌ها غلام و مملوک او هستند و مالک می‌تواند به دلخواه خود، در ملک خویش تصرف کند اما الله متعال از روی انصاف اعمال بندگانش را محاکمه می‌کند، محاکمه‌ای که انسان‌ها عدالت آن را در گذشته مشاهده نکرده‌اند. الله متعال در بسیاری از موارد، ضوابط داوری و محاسبه‌ی اعمال را برای ما بیان کرده است، آن‌چه که از این ضوابط برداشت می‌شود بدین شرح است: