٩٨- فضیلت کنترل آتش خشم
حضرت ابوهریرة س آورده است: روزی پیامبر اکرم ج تشریف آورد؛ مردی شروع کرده بود به حضرت ابوبکر س دشنام و ناسزا میگفت و حضرت ابوبکر س خاموش ایستاده هیچ نمیگفت. پیامبر ج با دیدن صبر و شکیبایی ابوبکر خوشحال شده لبخند زد.
آن مرد بدور از شرم و حیا یکریز به گفتن ناسزا و دشنام شدت میبخشید، تا اینکه کاسه صبر حضرت ابوبکر س لبریز شده به بعضی از حرف‌هایش جواب داد. پیامبر ج ناراحت شده از جایشان برخواستند. حضرت ابوبکر س خود را به پیامبر خدا ج رسانده خدمت ایشان عرض داشت: «يا رسول الله، كان يشتمني وأنت جالس، فلما أكثر رددت عليه بعض قوله غضبت وقمت». "ای پیامبر خدا! آن مرد مرا دشنام و ناسزا گفت شما نشسته بودید. وقتی از حدش تجاوز کرد و من به برخی از حرف‌هایش جواب دادم شما ناراحت شده بلند شدید و رفتید!".
رسول الله ج فرمودند: «إنه كان معك ملك يرد عنك، فلما رددت عليه بعض قوله وقع الشيطان، فلم أكن لأقعد مع الشيطان». "با شما فرشتهای بود که در دفاع از شما جوابش میداد. وقتی به بعضی از حرف‌هایش جواب دادی شیطان در میان آمد، و من در جایی که شیطان است نمینشینم".
حضرت صدیق اکبر س در شدت خشم و عصبانیت میتوانست خود را کنترل کند، ولی وقتی آن مرد بد زبان هیچ مراعات نکرده در دشنامش حد و مرزی را رعایت نکرد، حضرت ابوبکر س به این گمان که شاید اگر چیزی بگوید او خاموش میشود در چند جمله جوابش را داد.
پیامبر خدا ج با این حرکت خود ایشان را به حلم و بردباری و تحمل و شکیبایی ترغیب داد و به ایشان تلقین نمود تا در بدترین حالات خشم و غصه و عصبانیت خود را به زیور صبر و شکیبایی و بردباری آراسته گرداند، چرا که انسان با حلم و بردباری و با کنترل خشم و غضب و عصبانیت در چشمان مردم بزرگ میشود و در نزد آن‌ها جایگاه و منزلت والایی مییابد. و هر چند مکانت و منزلتش نزد بندگان خدا بالا رود پیش خداوند نیز درجه و رتبهاش بالاتر میرود.
حضرت ابوبکر س شخصیتی حلیم و بربادر و صبور بود و بسادگی میتوانست خشم و عصبانیتش را کنترل کند. حلم و بردباری و حوصلهافروزی و نرم خویی و خوش اخلاقی و لطافت و خوش زبانی ایشان از او در بین مردم شخصیتی محبوب و دوست داشتنی ساخته، او را زبانزد خاص و عام کرده بود. البته این بدین معنا نیست که ایشان عصبانی نمیشدند یا خشم نمیگرفتند. بله! ایشان عصبانی هم میشدند، ولی عصبانیتشان تنها برای خدا بود؛ چون میدیدند حد و مرزهایی که خداوند گذاشته مورد تجاوز قرار میگیرد، و یا افرادی مرتکب آن کارهایی میشوند که خداوند از آن‌ها منع کرده است، در اینگونه موارد حضرت صدیق اکبر به شدت عصبانی میشدند.[١٠٦]
سپس آن حضرت ج فرمودند:
"ابوبکر بنگر! سه چیز بر حق است:
اگر بر انسانی ظلم و ستمی روا داشته شود. و او تنها برای رسیدن به رضایت الهی از آن ظلم و ستم چشم پوشی کند، خداوند در مقابل آن با نصرت و یاری خود او را عزیزتر میگرداند.
کسی که از برای صله رحم و رسیدن به خویشان خود درهای سخاوت و بخشش خود را میگشاید خداوند متعال بدو مال و ثروت بسیاری ارزانی میدارد.
کسی که چشم خالی است و برای اندوختن ثروت بیشتر، دست‌هایش را بسوی مردم دراز کرده از این و آن میطلبد، پروردگار یکتا بر فقر و تنگدستی او میافزاید.[١٠٧]
[١٠٦]- سیرة و حیاة الصدیق، اثر/ فتحی السید، ص:١٤٥.
[١٠٧]- مجمع الزوائد، اثر/ الهیثمی:٨/١٩٠.