بابُ التَّشهدِ: باب تشهد
۱۱۸-«عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بنِ مَسْعُودٍ س قَالَ: عَلَّمَنِي رَسُولُ اللَّهِ ج التَّشَهُّدَ- وَكَفِّي بَيْنَ كَفَّيْهِ- كَمَا يُعَلِّمُنِي السُّورَةَ مِنْ الْقُرْآنِ، التَّحِيَّاتُ لِلَّهِ، وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ، السَّلامُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لا إلَهَ إلاَّ اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ.
وَفِي لَفْظٍ: إذَا قَعَدَ أَحَدُكُمْ فِي الصَّلاةِ فَلْيَقُلْ: التَّحِيَّاتُ للهِ، وَفِيهِ: فَإِنَّكُمْ إذَا فَعَلْتُمْ ذَلِكَ فَقَدْ سَلَّمْتُمْ عَلَى كُلِّ عَبْدٍ للهِ صَالِحٍ فِي السَّمَاءِ وَالأَرْضِ، وَفِيهِ: فَلْيَتَخَيَّرْ مِنْ الْمَسْأَلَةِ مَا شَاءَ».
واژه‌ها:
التحیات: جمع تحیه، کلمه‌ای است که دلالت بر احترام و تعظیم می‌دهد.
الطیبات: جمیع نیکی‌ها و خوبیها از گفته‌ها و کارها و صفات.
قعد: نشست.
فَلْيَتَخَيَّرْ مِنْ الـْمَسْأَلَةِ مَا شَاءَ: هر نیازی داشت درخواست کند.
مفهوم حدیث: عبد الله بن مسعود سمی‌فرماید: رسول الله جدر حالی که کف دستم بین دو کف دستانش بود آنچنان به من تشهد آموخت که قرآن می‌آموخت، تمام تعظیمها شایستۀ خداوند است، و تمام درودها و نیکی‌ها از آن اوست، سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد ای پیامبر ج، سلام بر ما و بر بندگان صالح خدا، گواهی می‌دهم که هیچ الهی جز خداوند یکتا بر حق نیست، و گواهی می‌دهم که محمد بنده و فرستاده اوست.
و در روایت دیگری آمده است: هر گاه کسی برای خواندن تحیات در نمازش نشست چنین بگوید: تمام تعظیمها شایستۀ خداوند است. و در این روایت آمده است: زیرا هر گاه شما چنین تحیات بخوانید بر تمام بندگان صالح خدا که در آسمان و زمین هستند سلام کرده اید. و همچنین در این روایت آمده است: (بعد از اینکه خواندن شهادت را به پایان رساند) هر نیازی که دارد از خداوند درخواست کند».
۱۱۹-«عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي لَيْلَى قَالَ: لَقِيَنِي كَعْبُ بْنُ عُجْرَةَ س فَقَالَ: أَلا أُهْدِي لَكَهَدِيَّةً؟ أَنَّ النَّبِيّ ج خَرَجَ عَلَيْنَا، فَقُلْنَا: يَا رَسُولَ اللَّهِ ج، قَدْ عَلِمْنَا كَيْفَ نُسَلِّمُ عَلَيْكَ، فَكَيْفَ نُصَلِّي عَلَيْكَ؟ فَقَالَ: قُولُوا: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّد، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إبْرَاهِيمَ إنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد، وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّد، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إبْرَاهِيمَ إنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ».
واژه‌ها:
حمید: ستوده، به دلیل کارهای پسندیده اش شایستۀ تمام ستایشهاست.
مجید: از مجد به معنی کمال شرف و بخشندگی و عظمت است، بلند مرتبه.
مفهوم حدیث: «عبد الرحمن بن ابی لیلی می‌فرماید: کعب بن عجره سمرا دید و گفت: آیا نمی‌خواهی به تو هدیه‌ای بدهم؟ پیامبر جبیرون آمد، به ایشان گفتیم: یا رسول الله ج دانستیم که چگونه بر شما سلام کنیم، اما چگونه بر شما صلوات بفرستیم؟ ایشان فرمودند: بگویید: خدایا آنچنانکه درود بر ابراهیم فرستادی بر محمد و بر آل محمد نیز درود بفرست، تو ستوده و بزرگواری، و آنچنانکه بر ابراهیم برکت فرستادی بر محمد و آل محمد نیز برکت بفرست تو ستوده و بزرگواری».
۱۲۰-«عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ س قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ج يَدْعُو: اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِالْقَبْرِ، وَعَذَابِ النَّارِ، وَمِنْ فِتْنَـةِ الْمَحْيَا وَالْمَمَاتِ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ.
وَفِي لَفْظٍ لِمُسْلِمٍ: إذَا تَشَهَّدَ أَحَدُكُمْ فَلْيَسْتَعِذْ بِاَللَّهِ مِنْ أَرْبَعٍ، يَقُولُ: اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ جَهَنَّمَ، ثم ذكر نحوه».
واژه‌ها:
فتنة الـمحيا والـممات: فتنۀ زندگی و فتنۀ مرگ که در حال احتضار و پس از مرگ به انسان دست می‌دهد.
الـمسیح الدجال: کلمۀ مسیح هم بر عیسی علیه السلام اطلاق می‌شود و هم بر دجال، و هر یک معنای خاص خود را دارد، اما در مورد عیسی علیه السلام به این سبب به ایشان مسیح گفته شده است که بر هر بیماری دست می‌کشید خوب می‌شد، و اما دجال برای اینکه یکی از چشمانش ممسوح یعنی صاف و کور است. و خود دجال موجودی است که در آخر الزمان پدید می‌آید و ادعای خدایی می‌کند، خداوند به او قدرتهایی داده است که می‌تواند مرده را موقتاً زنده کند، گروه زیادی که ایمان درستی ندارند به او ایمان می‌آورند و با این کارشان به خداوند کافر می‌شوند.
مفهوم حدیث: «ابو هریره سمی‌فرماید: رسول الله جدر دعایش می‌گفت: پروردگارا من از عذاب قبر و عذاب آتش (جهنم) و از فتنۀ زندگی و مرگ، و از فتنۀ مسیح دجال به تو پناه می‌برم. و در روایت مسلم چنین آمده است: هر گاه کسی در نمازش تشهد خواند از این چهار چیز به خداوند پناه ببرد، بگوید: خدایا از عذاب جهنم به تو پناه می‌برم، سپس بقیۀ دعا را ذکر کرد».
۱۲۱-«عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ ب عَنْ أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ س أَنَّهُ قَالَ لِرَسُولِ اللَّهِ ج: عَلِّمْنِي دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فِي صَلاتِي، قَالَ: قُلْ: اللَّهُمَّ إنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي ظُلْماً كَثِيرَاً، وَلا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إلاَّ أَنْتَ، فَاغْفِرْ لِي مَغْفِرَةً مِنْ عِنْدِكَ وَارْحَمْنِي، إنَّكَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ».
مفهوم حدیث: «عبد الله بن عمرو بن العاص باز ابو بکر صدیق سروایت می‌کنند که او به رسول الله جگفت: دعایی به من بیاموز تا در نمازم با آن دعا کنم، پیامبر جفرمودند: بگو: خدایا من زیاد به خود ظلم کرده ام، و هیچ کس غیر از تو گناهان را نمی‌بخشد، پس مرا بیامرز و به من رحم کن، همانا که تو بخشاینده و مهربان هستی».
۱۲۲-«عَنْ عَائِشَةَ ل قَالَتْ: مَا صَلَّى رَسُولُ اللَّهِ ج صَلاةً بَعْدَ أَنْ نَزَلَتْ عَلَيْهِ ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ﴾ إلاَّ يَقُولُ فِيهَا: سُبْحَانَكَ اللهم رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي.
وَفِي لَفْظٍ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ج يُكْثِرُ أَنْ يَقُولَ فِي رُكُوعِهِ وَسُجُودِهِ: سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَاوَبِحَمْدِكَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي».
مفهوم حدیث: «عایشه لمی‌فرماید: بعد از اینکه سورۀ ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ﴾بر رسول الله جنازل شد در هر نمازی که می‌خواند می‌فرمود: خداوندا پاک و منزه‌ای و تمام ستایشها شایستۀ توست، خدایا مرا بیامرز.
و در روایت دیگری فرمود: رسول خدا جدر رکوع و سجودش بسیار این دعا را می‌گفت: خداوندا پاک و منزه‌ای و تمام ستایشها شایستۀ توست، خدایا مرا بیامرز».