ادا و قضا و اعاده
این سه از اوصاف عباداتند که به تفصیل زیر عبادات بدان‌ها متصف می‌شوند:
- اگر عبادت در وقت معین شرعی خود انجام گیرد ادا است.
- و اگر بعد از خروج وقت معین چه مضیق و چه موسع انجام گیرد قضا است.
- و اگر در وقت خود با نوعی خلل انجام شود، سپس مجددا در همان وقت یا خارج از آن انجام گیرد، اعاده است.
توجه:
۱- اگر ابتدای فعل در وقت باشد ادا است اگرچه مقداری از آن یا اکثر آن بعد از وقت باشد.
۲- در اعاده هر فعل شرط است که فعل اولی وجهی از صحت داشته باشد تا بتوان دومی را اعاده نامید، و اگر اولی باطل باشد دومی اعاده نامیده نمی‌شود، چون اولی کأن لم یکن است.
۳- فعل قضا نامیده نمی‌شود، مگر وقتی‌که سبب ادای آن در وقت باشد، و در وقت انجام نگیرد.
- قضا به سبب ادا بر دو قسم است.
الف- امکان دارد ادای آن واجب باشد و مکلف آن را در وقت ترک و مثل آن را خارج از وقت انجام دهد، مانند ترک نماز به عمد که پس از خروج وقت آن را به جای آورد.
ب- و امکان دارد ادای آن واجب نباشد، مانند بیهوش که عقلاً ادا از او ممکن نیست و حائض که روزه شرعاً از او صحیح نیست و مسافر که حق دارد روزه را بعد از مسافرت بگیرد و سبب جواز ترک فعل خود او است، و مریض که جایز است در رمضان افطار کند و بعد از حصول سلامت روزه بگیرد و سبب جواز ترک به اختیار او حاصل نشده است و فعل خداوند است.