۴- تخصیص به بدل
مقصود از بدل، همان بدل معروف نحویان است که درباره آن می‌گویند: در جمله‌ای که بدل به کار می‌رود مقصود به بیان بدل است نه مبدل منه، و از این‌جا است که بعضی از اصولیان، بدل را مخصص نمی‌دانند، زیرا صیغه عام در اسلوب بدل مقصود نیست و مقصود گوینده فقط بدل است.
منظور از بدل در این‌جا بدل بعضی از کل است که بدل اشتمال نیز مثل آن است، به مثال‌های زیر توجه کنید:
الف- مثال بدل بعض:
خداوند عزوجل فرماید:
﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ﴾[آل عمران: ۹۷].
«برای خدا است بر مردم زیارت خانه(کعبه)، کسی که توانایی رفتن داشته باشد».
کلمه ﴿ٱلنَّاسِ﴾عام است، و شامل همه مردم، چه توانا و چه ناتوان. لکن ﴿مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗا﴾که بدل آن است، حکم وجوب حج را متوجه کسانی ساخته است که استطاعت انجام حج را دارند.
ب- مثال بدل اشتمال:
خداوند فرماید:
﴿يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ﴾[البقرة: ۲۱۷].
«در مورد ماه حرام از تو می‌پرسند، جنگ در آن».
جمله ﴿يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ﴾مطلق است، و شامل احتمالات متعددی است که ممکن است از آن جهات، در مورد ماه حرام، سئوال پیش آید، لکن لفظ ﴿قِتَالٖ فِيهِ﴾مشخص می‌کند که شیء مورد سئوال جنگ در ماه حرام است نه اشیای دیگر، لذا می‌توان گفت که اصل ترکیب چنین است: ﴿يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ﴾«از تو در مورد جنگ در ماه حرام می‌پرسند».